24/11/2011

Bertrand Russell

Ymddiheuriadau am fod yn dawel ers pythefnos. Rydym wedi prynu tŷ ac wedi bod yn brysur yn paratoi ar gyfer y symud, sy'n digwydd y penwythnos yma. Mae'n debyg y byddaf heb linell ffôn am bythefnos ar ôl hynny, felly mae gennyf ofn mai segur fydd y blog tan ganol mis Rhagfyr hefyd.

Erbyn i ni orffen setlo'n y cartref newydd, fodd bynnag, rwy'n siwr y bydd gennyf ddigon o ddeunydd blogio, gan fy mod ar hyn o bryd yn darllen A History Of Western Philosophy (1946) gan y Cymro Bertrand Russell. Mae'n glamp o lyfr hynod uchelgeisiol, sy'n olrhain datblygiad athroniaeth dros gyfnod o 2,500 blynedd hyd at droad y ganrif ddiwethaf.

Rwy'n ymwybodol bod llawer o'i gyd-athronwyr o'r farn bod yr uchelgais wedi bod yn drech nag ef, ond mae'n anochel nad yw llyfr mor faith yn mynd i fod yn berffaith. Er enghraifft, mae llawr o gwyno am or-bwyslais ar un cyfnod a diffyg ar gyfnod arall, ac mae'n rhyfedd iddo anwybyddu Kierkegaard yn llwyr. Un o'r prif gwynion, fodd bynnag, yw nad yw Russell yn gwneud llawer o ymdrech i fod yn ddi-duedd. Mae'n ei gwneud yn eithaf eglur pa athronwyr y mae'n eu hoffi a pha rai nad yw'n meddwl llawer ohonynt. Yn fy marn i, mae hynny'n gwneud y llyfr gymaint yn fwy darllenadwy. Mater o chwaeth yw hynny wrth gwrs, ac mae'n help yn yr achos yma fy mod yn rhannu cymaint o safbwyntiau Russell (gan gynnwys ei anffyddiaeth ddigyfaddawd, wrth reswm).

Rwy'n mwynhau'r darllen yn arw hyd yma. Mae brwdfrydedd yr awdur yn amlwg (mae'n debyg iddo fwynhau ysgrifennu'r llyfr yn fawr, a bu'r adolygiadau cymysg yn destun cryn siom iddo), ac mae'n llwyddo i wneud darllen am bynciau digon anodd yn annisgwyl o rwydd. Mae yna benodau cyfain am athronwyr nad oeddwn yn gyfarwydd â hwy o gwbl, fodd bynnag, felly fel rhywun sy'n bell o fod yn arbenigwr rhaid cadw'r adolygiadau cymysg mewn cof. Rwy'n fodlon derbyn y posibilrwydd bod rhai rhannau o'r llyfr yn datgelu mwy am Russell ei hun nag am y dynion y mae'n eu trafod.

Fel y crybwyllais uchod, mae anffyddiaeth Russell yn cael ei adlewyrchu yn y gyfrol o bryd i'w gilydd. Yn aml wrth i mi ddarllen mae'r awdur yn cyffwrdd â phwnc rwyf wedi bwriadu ei drafod yma, felly bydd yn dda gallu defnyddio'r llyfr fel ysbrydoliaeth. Gobeithio gallaf wneud hynny cyn hir.

3 comments:

  1. Swnio'n dda. Nai geisio cael gafael ar gopi.

    Ond, faint bynnag ei bwysigrwydd athronyddol a faint bynnag yr ydyn ni yn cytuno ag ef nei beidio, dwi'n credu taw ofer yw'r ymgais i wneud Cymro o Bertrand Russell. Rhaid i mi gyfaddef nad wy'n arbennigo ar y pwnc o gwbwl; ond hyd a welaf i doedd 'o ddim yn ystyried ei hunan yn Gymreig a phrin oedd ei diddordeb mewn Cymru; 'jyst digwydd bod fod ei deulu yn berchen tir yng Nghymru lle ganwyd ef.

    ReplyDelete
  2. Mae hynny'n wir; dim ond cyfeiriad ffwrdd-â-hi oedd ei alw'n Gymro mewn gwirionedd. Er mai yn Sir Fynwy y cafodd ei eni, ac mai ym Mhenrhyndeudraeth y bu farw, a bod ei lwch wedi'u gwasgaru dros fynyddoedd Cymru yn unol â'i ddymuniad, nid oes tystiolaeth bod y cwestiwn ynglyn â hunaniaeth Gymreig hyd yn oed wedi croesi'i feddwl.

    Mae'r erthygl yma ar WalesHome (a'r sylwadau niferus) yn eithaf difyr ar y mater yma.

    Roedd yn ystyried ei hun yn Sais yn ôl pob tebyg. Ond mae hynny'n amherthnasol wrth reswm; mae ei athroniaeth yn bwysig o hyd ac rwy'n hoffi ei ddarllen.

    ReplyDelete
  3. "Ymddiheuriadau am fod yn dawel ers pythefnos."

    Dw i eisiau fy arian yn ôl.

    ReplyDelete