Mae'n rhyfeddol gweld Llywodraeth Prydain yn mynd i eithafion er mwyn amddiffyn Dominic Cummings, wedi i hwnnw gael ei ddal yn torri sawl rheol yn ymwneud â'r lockdown presennol. Mewn un penwythnos, maent wedi llwyddo i danseilio'r canllawiau mae pawb wedi bod yn eu dilyn ers dros ddeufis, a hynny yn y modd mwyaf abswrd a pheryglus.
Dylai Cummings ymddiswyddo, yn amlwg, ond nid yw wedi gwneud eto. Er nad oes gennyf syniad a fydd yn mynd ai peidio, rwy'n fwy gobeithiol nag ambell un, gan fod yr arolygon barn yn awgrymu'n gryf bod y cyhoedd, gan gynnwys cefnogwyr y Ceidwadwyr, wedi gwylltio'n arw. Nid sgandal arferol swigen San Steffan am un dyn yn unig mo hwn, ond sarhad personol i bawb sydd wedi dilyn y rheolau'n ufudd, gan gynnwys pobl mewn sefyllfaoedd anos o lawer na'r amgylchiadau a wynebodd Cummings.
Rwy'n greadur digon sinigaidd a phesimistaidd ynghylch gwleidyddiaeth, ar y cyfan, gan osod fy nisgwyliadau yn bur isel. Fel hynny, rwy'n lleihau'r siom, a'n cael mwy o fwynhad pan ddaw datblygiadau cadarnhaol. Eto i gyd, mae'n bwysig peidio gadael i sinigiaeth normaleiddio'r syniad na ddylid disgwyl i ymddygiad pobl fel Cummings fod ag iddynt unrhyw oblygiadau. Mae darogan "daw dim byd o hyn" o flaen llaw yn gallu gwneud i ni deimlo'n fydol-ddoeth a phwyllog, mewn cyferbyniad â'r rhai naïf a gor-optimistaidd hynny sy'n cynhyrfu gormod ar achlysuron fel hyn cyn cael eu siomi, ond mae perygl i'r sinigiaeth honno wireddu'i hun (rwy'n cynnwys fy hun ymysg yr euog fan hyn). Os anogir yr argraff nad yw'r cyhoedd yn disgwyl i ffigurau gwleidyddol orfod ymddiswyddo ar ôl camymddwyn, yna mae'r ffigurau gwleidyddol yn amlwg am sylweddoli hynny ac am ddod yn fwy tebygol o geisio dal eu gafael. Mae hefyd yn agwedd ceidwadol yn ei hanfod, gan ei fod yn dilorni'r syniad bod newid er gwell yn bosibl.
Dyma pam mae Donald Trump yn llwyddo i wneud dwsin o bethau bob un dydd (yn llythrennol) fyddai wedi bod yn sgandal farwol i unrhyw weinyddiaeth arall. Mae'r syniad wedi cydio nad oes rheswm i ddisgwyl gwell ganddo, felly mae'r cyhoedd bellach yn numb i lawer o'r hyn a wna. Rhaid osgoi syrthio i'r trap yma yn achos Cummings, ac ym mhob achos arall. Mae'n bwysig cynhyrfu am bethau fel hyn, hyd yn oed os ydym yn amau'n dawel bach na fydd yn arwain at unrhyw newid. Mewn geiriau eraill, bydded i ni osod ein disgwyliadau cyhoeddus yn uwch o lawer na'n disgwyliadau mewnol.
Showing posts with label prydain. Show all posts
Showing posts with label prydain. Show all posts
26/05/2020
18/04/2020
Clap clap clap
Mae'n gyfnod eithriadol o anodd, ac mae'n naturiol i deimlo'n ddiymadferth. Yr unig beth mae'r rhan fwyaf ohonom yn gallu ei wneud i helpu yn y frwydr yn erbyn y coronafeirws yw aros adref, gan ddymuno'r gorau i staff y Gwasanaeth Iechyd sydd yn ei chanol hi. Mae'r dyhead i arddangos y gwerthfawrogiad hwnnw'n gyhoeddus yn ddiffuant, felly, a dyna mae llawer yn ei wneud bob nos Iau am 8 o'r gloch, trwy glapio dwylo tu allan i ddrysau'u tai.
Rwy'n tueddu i deimlo'n lletchwith am y math yma o ddefod dorfol (ac efallai mai dyma reswm nad apeliodd grefydd ataf erioed). Er cystal y bwriad gwreiddiol y tu ôl iddi, mae'n anochel bod elfen o orfodaeth yn datblygu: os nad ydych yn cymryd rhan, mae'n rhaid eich bod yn casau nyrsys. Mae elfen o berfformiad yn cymryd drosodd yn fuan iawn hefyd, wrth i'r clapio dwylo droi'n guro sosbenni, ac wedyn tân gwyllt, a hyd yn oed llusernau awyr (pethau ofnadwy y dylid eu gwahardd yn llwyr), gan droi'r holl beth yn gystadleuaeth pwy sy'n hoffi gofalwyr iechyd orau.
Nid dweud na ddylid clapio mo hyn, rhag i unrhyw un feddwl fy mod yn angharedig. Dylid pwysleisio bod llawer o ofalwyr iechyd wir yn gwerthfawrogi'r gwerthfawrogiad, ac mae unrhyw beth sy'n codi'u calonnau hwythau ar adeg fel hyn yn beth da. Gwir hefyd yw bod y cyfle i'r cyhoedd ddod at ei gilydd i gyfleu neges bositif yn llesol, a'n cynnig dihangfa oddi wrth ddiflastod unig hunan-ynysu. Mae pobl yn dyheu am rywbeth i'w ddathlu, am wn i. Ond mae'n swreal gweld pobl yn torri'r rheolau ynghylch cadw pellter cymdeithasol er mwyn cymryd rhan.
Roedd yr olygfa o Bont San Steffan yng nghanol Llundain nos Iau yn anhygoel, gan mai'r heddlu eu hunain ysgogodd y sioe. Mae rhai plismyn wedi cael gormod o flas ar eu grymoedd newydd, ac mae sawl enghraifft wedi bod ohonynt yn mynd dros ben llestri wrth geryddu pobl am fynd am dro, ond dyma'r eithaf arall. Yn enw cymeradwyo staff y GIC sy'n peryglu'u bywydau wrth geisio gwella cleifion y pandemig, mae'r heddlu'n creu golygfa sy'n denu torf, sy'n arwain at ledaenu'r union feirws sy'n gyfrifol am y sefyllfa hunllefus yn y lle cyntaf. Neges gymysg, a syfrdanol o eironig, a dweud y lleiaf. Er y bwriad da, mae'n amlwg bod angen i hyn stopio ar unwaith.
Y broblem yw bod "cefnogi gofalwyr iechyd" yn neges rhy gyffredinol, amhosibl anghytuno â hi. Oes unrhyw un sy'n fodlon cyfaddef nad ydyn nhw'n gwerthfawrogi staff y GIC? Mae hyd yn oed y gwleidyddion hynny sy'n ysu i breifateiddio'r gwasanaeth yn llwyr yn honni eu bod yn meddwl y byd ohoni, er mai mai holl hanfod a phwrpas 'Gwasanaeth Iechyd Cenedlaethol' yw mai'r wladwriaeth ddylai ei chynnal. Mae yna un peth amlwg y mae modd i bawb ei wneud er mwyn cefnogi'r GIC mewn ffordd ystyrlon, sef peidio pleidleisio dros bleidiau gwleidyddol sy'n gwrthod ei chyllido'n ddigonol ac sy'n dymuno i'r farchnad chwarae mwy a mwy o ran ynddi. Am y rheswm hwn, rwy'n credu bod y stori am y dyn 99 oed sydd wedi codi miliynau o bunnoedd ar gyfer y Gwasanaeth Iechyd trwy gerdded yn ei ardd yn dorcalonnus. Mae camp y dyn yn amlwg yn rhyfeddol, felly nid beirniadaeth ohono ef ei hun, na phawb a roddodd arian, yw nodi na ddylid dathlu bod Gwasanaeth Iechyd Cenedlaethol angen haelioni elusennol.
Yn anffodus, mae llawer (mwyafrif, hyd yn oed, yn ôl ambell arolwg barn diweddar) yn methu â chyflawni'r un peth ymarferol y gallent ei wneud i gefnogi'r GIC. O'r herwydd, rwy'n ofni bod y clapio'n symbol sy'n golygu popeth i bawb, sef ffordd arall o ddweud nad yw'n golygu fawr ddim mewn gwirionedd. Mae'n dwyn i gof y geiriau gwag am "thoughts and prayers" a yngenir gan lawer o wleidyddion Americanaidd ar ôl achosion o saethu torfol, heb iddynt wneud unrhyw beth o werth am y peth.
Mae symbolau gor-gyffredinol yn gallu bod yn bethau peryglus, oherwydd, er gwaethaf y diffuantrwydd cychwynnol, maent yn tueddu i droi'n bethau digon jingoistaidd yn gyflym iawn, fel ddigwyddodd gyda'r pabi. Yn wir, ni fyddai'n syndod gweld yr arfer o gyd-glapio ar stepen y drws yn dod yn rhan o ddefodau Sul y Cofio. Hawdd yw dychmygu ymdrechion i gynnwys yr heddlu a'r teulu brenhinol hefyd. Rydym eisoes wedi cael ein hannog i glapio'r Prif Weinidog pan roedd yn wael yn yr ysbyty gyda'r feirws, wedi'r cyfan.
Mae yna rywbeth lled grefyddol am symbolau a defodau torfol fel hyn. Yn achos y bobl ar y bont, mae bron fel petaent yn credu bod yr hyn mae'r weithred yn ei gynrychioli yn rhoi imiwnedd dros dro rhag y coronafeirws ynddo'i hun. Ceisio dangos i'r coronafeirws nad ydynt am adael iddo'u trechu, efallai. Wrth gwrs, nid yw tactegau seicolegol yn effeithiol yn erbyn feirysau (dyma pam mai aflwyddiannus fu datganiadau hyderus Donald Trump nad oedd y feirws yn broblem wirioneddol; mae PR a rhethreg wleidyddol yn dda i ddim yn erbyn ffenomenau naturiol).
Fel un a dreuliodd bythefnos yn yr ysbyty rai fisoedd yn ôl, gallaf dystio bod staff y GIC yn gwneud gwaith anhygoel a'n haeddu pob clod. Ond mae angen cofio beth mae cefnogi staff y GIC yn ei olygu'n ymarferol, a pheidio gadael i wleidyddion fanteisio ar y traddodiad newydd yma er mwyn ymddangos yn fwy cefnogol nag ydynt mewn gwirionedd.
Rwy'n tueddu i deimlo'n lletchwith am y math yma o ddefod dorfol (ac efallai mai dyma reswm nad apeliodd grefydd ataf erioed). Er cystal y bwriad gwreiddiol y tu ôl iddi, mae'n anochel bod elfen o orfodaeth yn datblygu: os nad ydych yn cymryd rhan, mae'n rhaid eich bod yn casau nyrsys. Mae elfen o berfformiad yn cymryd drosodd yn fuan iawn hefyd, wrth i'r clapio dwylo droi'n guro sosbenni, ac wedyn tân gwyllt, a hyd yn oed llusernau awyr (pethau ofnadwy y dylid eu gwahardd yn llwyr), gan droi'r holl beth yn gystadleuaeth pwy sy'n hoffi gofalwyr iechyd orau.
Nid dweud na ddylid clapio mo hyn, rhag i unrhyw un feddwl fy mod yn angharedig. Dylid pwysleisio bod llawer o ofalwyr iechyd wir yn gwerthfawrogi'r gwerthfawrogiad, ac mae unrhyw beth sy'n codi'u calonnau hwythau ar adeg fel hyn yn beth da. Gwir hefyd yw bod y cyfle i'r cyhoedd ddod at ei gilydd i gyfleu neges bositif yn llesol, a'n cynnig dihangfa oddi wrth ddiflastod unig hunan-ynysu. Mae pobl yn dyheu am rywbeth i'w ddathlu, am wn i. Ond mae'n swreal gweld pobl yn torri'r rheolau ynghylch cadw pellter cymdeithasol er mwyn cymryd rhan.
Roedd yr olygfa o Bont San Steffan yng nghanol Llundain nos Iau yn anhygoel, gan mai'r heddlu eu hunain ysgogodd y sioe. Mae rhai plismyn wedi cael gormod o flas ar eu grymoedd newydd, ac mae sawl enghraifft wedi bod ohonynt yn mynd dros ben llestri wrth geryddu pobl am fynd am dro, ond dyma'r eithaf arall. Yn enw cymeradwyo staff y GIC sy'n peryglu'u bywydau wrth geisio gwella cleifion y pandemig, mae'r heddlu'n creu golygfa sy'n denu torf, sy'n arwain at ledaenu'r union feirws sy'n gyfrifol am y sefyllfa hunllefus yn y lle cyntaf. Neges gymysg, a syfrdanol o eironig, a dweud y lleiaf. Er y bwriad da, mae'n amlwg bod angen i hyn stopio ar unwaith.
Y broblem yw bod "cefnogi gofalwyr iechyd" yn neges rhy gyffredinol, amhosibl anghytuno â hi. Oes unrhyw un sy'n fodlon cyfaddef nad ydyn nhw'n gwerthfawrogi staff y GIC? Mae hyd yn oed y gwleidyddion hynny sy'n ysu i breifateiddio'r gwasanaeth yn llwyr yn honni eu bod yn meddwl y byd ohoni, er mai mai holl hanfod a phwrpas 'Gwasanaeth Iechyd Cenedlaethol' yw mai'r wladwriaeth ddylai ei chynnal. Mae yna un peth amlwg y mae modd i bawb ei wneud er mwyn cefnogi'r GIC mewn ffordd ystyrlon, sef peidio pleidleisio dros bleidiau gwleidyddol sy'n gwrthod ei chyllido'n ddigonol ac sy'n dymuno i'r farchnad chwarae mwy a mwy o ran ynddi. Am y rheswm hwn, rwy'n credu bod y stori am y dyn 99 oed sydd wedi codi miliynau o bunnoedd ar gyfer y Gwasanaeth Iechyd trwy gerdded yn ei ardd yn dorcalonnus. Mae camp y dyn yn amlwg yn rhyfeddol, felly nid beirniadaeth ohono ef ei hun, na phawb a roddodd arian, yw nodi na ddylid dathlu bod Gwasanaeth Iechyd Cenedlaethol angen haelioni elusennol.
Yn anffodus, mae llawer (mwyafrif, hyd yn oed, yn ôl ambell arolwg barn diweddar) yn methu â chyflawni'r un peth ymarferol y gallent ei wneud i gefnogi'r GIC. O'r herwydd, rwy'n ofni bod y clapio'n symbol sy'n golygu popeth i bawb, sef ffordd arall o ddweud nad yw'n golygu fawr ddim mewn gwirionedd. Mae'n dwyn i gof y geiriau gwag am "thoughts and prayers" a yngenir gan lawer o wleidyddion Americanaidd ar ôl achosion o saethu torfol, heb iddynt wneud unrhyw beth o werth am y peth.
Mae symbolau gor-gyffredinol yn gallu bod yn bethau peryglus, oherwydd, er gwaethaf y diffuantrwydd cychwynnol, maent yn tueddu i droi'n bethau digon jingoistaidd yn gyflym iawn, fel ddigwyddodd gyda'r pabi. Yn wir, ni fyddai'n syndod gweld yr arfer o gyd-glapio ar stepen y drws yn dod yn rhan o ddefodau Sul y Cofio. Hawdd yw dychmygu ymdrechion i gynnwys yr heddlu a'r teulu brenhinol hefyd. Rydym eisoes wedi cael ein hannog i glapio'r Prif Weinidog pan roedd yn wael yn yr ysbyty gyda'r feirws, wedi'r cyfan.
Mae yna rywbeth lled grefyddol am symbolau a defodau torfol fel hyn. Yn achos y bobl ar y bont, mae bron fel petaent yn credu bod yr hyn mae'r weithred yn ei gynrychioli yn rhoi imiwnedd dros dro rhag y coronafeirws ynddo'i hun. Ceisio dangos i'r coronafeirws nad ydynt am adael iddo'u trechu, efallai. Wrth gwrs, nid yw tactegau seicolegol yn effeithiol yn erbyn feirysau (dyma pam mai aflwyddiannus fu datganiadau hyderus Donald Trump nad oedd y feirws yn broblem wirioneddol; mae PR a rhethreg wleidyddol yn dda i ddim yn erbyn ffenomenau naturiol).
Fel un a dreuliodd bythefnos yn yr ysbyty rai fisoedd yn ôl, gallaf dystio bod staff y GIC yn gwneud gwaith anhygoel a'n haeddu pob clod. Ond mae angen cofio beth mae cefnogi staff y GIC yn ei olygu'n ymarferol, a pheidio gadael i wleidyddion fanteisio ar y traddodiad newydd yma er mwyn ymddangos yn fwy cefnogol nag ydynt mewn gwirionedd.
27/03/2020
Plismona'r pandemig
Er fy mod yn ddrwgdbybus o'r syniad o roi gormod o rym i'r heddlu, mae'r pandemig Cofid-19 presennol yn sefyllfa eithriadol iawn. O'r herwydd, rwy'n cytuno'n llwyr â'r angen i orfodi pobl i aros adref oni bai bod rhaid. Yn wir, dylai'r mesurau hyn fod wedi mynd i rym wythnosau'n ôl. Mae'n amser rhyfedd i fod yn rhyddewyllyswr sifil (civil libertarian), rhaid dweud. Teimladau cymysg a gefais, felly, wrth weld hyn gan heddu Swydd Derby:
I fod yn saff, mae'n deg dweud na ddylai pobl fod yn mynd allan yn eu ceir er mwyn hamddena: os mynd am dro, gadewch y tŷ ar droed ac ewch lawr y lôn neu rownd y bloc. Eto i gyd, ac er nad wyf yn anghytuno â sentiment y fideo, mae rhywbeth petty ac annifyr iawn am y syniad o'r heddlu'n defnyddio dronau i ysbïo ar bobl yn mynd â'u cŵn am dro yng nghanol nunlle er mwyn codi cywilydd arnynt ar y we. Gadewch i ni fod yn hollol 2glir am un peth: nid yw'r bobl yn y fideo'n torri unrhyw gyfreithiau.
Mae'r pandemig yn berygl bywyd, ac mae angen mesurau llym er mwyn osgoi'r gwaethaf. Ond rwy'n gobeithio'n wir na fydd yr heddlu wedi cael gormod o flas ar y grym newydd yma (a dylid cofio bod grymoedd fel hyn, fel pob grym arall, yn tueddu i gael eu gor-ddefnyddio yn erbyn lleiafrifoedd ethnig). Mae yna elfen o power trip yn yr uchod, a dylem fod yn wyliadwrus.
Ar un olwg, mae'r bobl yn y fideo yn cadw pellter oddi wrth deuluoedd eraill, felly mae'n hynod annhebygol bod eu gweithredoedd wedi lledaenu'r coronafeirws. Yn hynny o beth, maent yn 'mynd am dro' mewn modd sy'n cydfynd â'r rheolau. Y broblem, wrth gwrs, yw eu bod wedi teithio yn eu ceir i gyrraedd y lle, a bod eu gallu i gadw pellter yn ddibynnol ar y ffaith bod bron pawb arall yn aros gartref. Petai pawb arall yn cael yr un syniad, byddai golygfeydd gwallgof y penwythnos diwethaf yn cael eu hail-adrodd, gyda thorfeydd anferthol yn heidio i beauty spots poblogaidd ledled y wlad fel petai'n ganol haf (yn wir, y penwythnos diwethaf oedd un prysuraf Eryri erioed). Mae'n esiampl glasurol o'r tragedy of the commons. Mae'r ffaith bod pobl i fod i aros yn eu tai yn golygu bod ein bryniau gwledig yn wag, ac mae'r union ffaith honno'n eu gwneud yn fwy deniadol.Despite posts yesterday highlighting issues of people still visiting the #PeakDistrict despite government guidance, the message is still not getting through. @DerPolDroneUnit have been out at beauty spots across the county, and this footage was captured at #CurbarEdge last night. pic.twitter.com/soxWvMl0ls— Derbyshire Police (@DerbysPolice) March 26, 2020
I fod yn saff, mae'n deg dweud na ddylai pobl fod yn mynd allan yn eu ceir er mwyn hamddena: os mynd am dro, gadewch y tŷ ar droed ac ewch lawr y lôn neu rownd y bloc. Eto i gyd, ac er nad wyf yn anghytuno â sentiment y fideo, mae rhywbeth petty ac annifyr iawn am y syniad o'r heddlu'n defnyddio dronau i ysbïo ar bobl yn mynd â'u cŵn am dro yng nghanol nunlle er mwyn codi cywilydd arnynt ar y we. Gadewch i ni fod yn hollol 2glir am un peth: nid yw'r bobl yn y fideo'n torri unrhyw gyfreithiau.
Mae'r pandemig yn berygl bywyd, ac mae angen mesurau llym er mwyn osgoi'r gwaethaf. Ond rwy'n gobeithio'n wir na fydd yr heddlu wedi cael gormod o flas ar y grym newydd yma (a dylid cofio bod grymoedd fel hyn, fel pob grym arall, yn tueddu i gael eu gor-ddefnyddio yn erbyn lleiafrifoedd ethnig). Mae yna elfen o power trip yn yr uchod, a dylem fod yn wyliadwrus.
14/03/2020
Y coronafirws a'r cyhuddiad o orymateb
Yn y diwedd, gwnaethpwyd y penderfyniad doeth i ohirio'r gêm rygbi rhwng Cymru a'r Alban. Nid epidemolegydd mohonof o fath yn y byd, ond nid oedd cynnull 75,000 o bobl mewn un lle, gyda mwy fyth wedi'u gwasgu yn nhafarnau Caerdydd, yn swnio'n beth call iawn i wneud ar yr amser penodol yma.
Mae'n debygol bod y penderfyniad yn golygu bydd yna lawer o bobl, a fyddai fel arall wedi dal yr haint, yn osgoi gwneud hynny (am y tro, o leiaf). Y broblem yw ei bod yn amhosibl profi hynny. Mae bob tro'n anodd dangos bod penderfyniad wedi achosi i rywbeth beidio digwydd. O'r herwydd, os na fydd cynnydd annisgwyl o ddramatig yn yr achosion yng Nghymru dros yr wythnos nesaf, mae'n anochel y bydd cyhuddiadau mai gorymateb oedd y gohirio.
Dyma broblem gyffredin a rhwystredig. Ers y flwyddyn 2000, er enghraifft, honiad cyffredin yw mai gor-heipio a ffws di-angen oedd y pryder am chwilen y mileniwm. Nid yw hyn yn wir o gwbl: roedd y broblem yn un fawr a difrifol, a dim ond diolch i lawer iawn o waith y llwyddwyd i'w hosgoi. Yn yr un modd, os, trwy wyrth, y llwyddwn i leihau allyriadau carbon yn ddigonol dros y blynyddoedd nesaf i osgoi rhai o senarios gwaethaf newid hinsawdd, bydd llawer iawn o bobl yn dewis dehongli hynny fel arwydd mai celwydd oedd y cyfan yn y lle cyntaf yn hytrach na bod camau anodd a bwriadol wedi datrys problem wirioneddol.
Mae cyfnod anodd eithriadol o'n blaenau, ac er bod pethau wedi difrifoli'n fawr ym Mhrydain dros y 48 awr diwethaf, rwy'n cael yr argraff o hyd nad yw pobl yn gwerthfawrogi'n llawn bod hyn am darfu ar ein bywydau am fisoedd, nid wythnosau. Nid yw tro pedol sydyn y llywodraeth, a fu am wythnosau'n arddel polisi laissez faire idiosyncrataidd tuag at y firws, yn debygol o wneud llawer o les i ymddiriedaeth y cyhoedd yn yr awdurdodau. Mae popeth yn awgrymu i mi mai atal torfeydd yw'r agwedd gallaf (er ei bod yn berffaith wir bod problemau â hynny hefyd), ond mae'n destun pryder mai dim ond rwan yr ydym yn ymuno â gweddill y byd a chyrraedd y casgliad hwnnw. Teg yw dweud bod gorymateb yn amhosibl pan fo cannoedd o filoedd o fywydau, a miliynau ychwanegol ledled y byd, yn y fantol.
Mae'n debygol bod y penderfyniad yn golygu bydd yna lawer o bobl, a fyddai fel arall wedi dal yr haint, yn osgoi gwneud hynny (am y tro, o leiaf). Y broblem yw ei bod yn amhosibl profi hynny. Mae bob tro'n anodd dangos bod penderfyniad wedi achosi i rywbeth beidio digwydd. O'r herwydd, os na fydd cynnydd annisgwyl o ddramatig yn yr achosion yng Nghymru dros yr wythnos nesaf, mae'n anochel y bydd cyhuddiadau mai gorymateb oedd y gohirio.
Dyma broblem gyffredin a rhwystredig. Ers y flwyddyn 2000, er enghraifft, honiad cyffredin yw mai gor-heipio a ffws di-angen oedd y pryder am chwilen y mileniwm. Nid yw hyn yn wir o gwbl: roedd y broblem yn un fawr a difrifol, a dim ond diolch i lawer iawn o waith y llwyddwyd i'w hosgoi. Yn yr un modd, os, trwy wyrth, y llwyddwn i leihau allyriadau carbon yn ddigonol dros y blynyddoedd nesaf i osgoi rhai o senarios gwaethaf newid hinsawdd, bydd llawer iawn o bobl yn dewis dehongli hynny fel arwydd mai celwydd oedd y cyfan yn y lle cyntaf yn hytrach na bod camau anodd a bwriadol wedi datrys problem wirioneddol.
Mae cyfnod anodd eithriadol o'n blaenau, ac er bod pethau wedi difrifoli'n fawr ym Mhrydain dros y 48 awr diwethaf, rwy'n cael yr argraff o hyd nad yw pobl yn gwerthfawrogi'n llawn bod hyn am darfu ar ein bywydau am fisoedd, nid wythnosau. Nid yw tro pedol sydyn y llywodraeth, a fu am wythnosau'n arddel polisi laissez faire idiosyncrataidd tuag at y firws, yn debygol o wneud llawer o les i ymddiriedaeth y cyhoedd yn yr awdurdodau. Mae popeth yn awgrymu i mi mai atal torfeydd yw'r agwedd gallaf (er ei bod yn berffaith wir bod problemau â hynny hefyd), ond mae'n destun pryder mai dim ond rwan yr ydym yn ymuno â gweddill y byd a chyrraedd y casgliad hwnnw. Teg yw dweud bod gorymateb yn amhosibl pan fo cannoedd o filoedd o fywydau, a miliynau ychwanegol ledled y byd, yn y fantol.
21/01/2020
Syrcas y frenhiniaeth
Un o'r pethau rhwystredig am y cyhoeddiad bod y Tywysog Harri a Meghan Markle yn 'camu'n ôl' o'r rhan fwyaf o'u dyletswyddau brenhinol yw cael fy ngorfodi, fel gweriniaethwr rhonc, i gydymdeimlo ychydig. Mae agwedd y tabloids Llundeinig tuag at Markle yn gwbl hiliol, fel mae cymharu'r penawdau hyn ochr yn ochr â'u hymdriniaeth â Kate Middleton yn ei wneud yn glir. Nid oes ryfedd eu bod, i bob pwrpas, yn codi dau fys ar y wasg. Buaswn i'n dadlau y dylai Harri fod wedi gwneud y cyhoeddiad flynyddoedd yn ôl, ar y sail bod y frenhiniaeth yn gysyniad hollol dwp ac anfoesol, ond gwn fy mod yn gofyn gormod.
Eto i gyd, nid yw'n eglur sut mae modd iddynt ddod yn 'annibynnol' oddi wrth y teulu brenhinol. Nid yw hyd yn oed yn glir iawn beth fyddai hynny'n ei olygu yn ymarferol. Yn ôl eu gwefan newydd, maent am barhau i dderbyn 95% o'u hincwm. Mae cario ymlaen i fwynhau'r holl arian yna tra'n osgoi gwneud y gwaith (os galw beth maent yn ei wneud yn 'waith') yn swnio fel trefniant cyfleus iawn i mi. A beth bynnag, royals swyddogol neu beidio, maent am barhau i elwa ar eu statws fel selebs byd enwog, statws sy'n deillio o ddim mwy na'r ffaith bod Harri wedi digwydd cael ei eni'n fab i'w rieni.
Mae'n adrodd cyfrolau bod hyn i gyd wedi sigo'r frenhiniaeth fel sefydliad lawer iawn mwy na'r posibilrwydd cryf bod ail fab y Frenhines wedi treisio merched ifainc gyda chymorth cyfaill oedd yn bedoffeil enwog. Nid wyf yn arbennig o obeithiol y bydd penderfyniad Harri a'i wraig yn arwain at dranc y frenhiniaeth (rwy'n fwy optimistig am farwolaeth y matriarch, sy'n agosau, ac a fydd yn golygu, gyda lwc, coroni Brenin Siarl III eithriadol o amhoblogaidd), ond byddai hynny'n neis. Mae'r holl gyfundrefn yn hurt ac anystyrlon a llwgr. Gresyn na fyddai gweddill y teulu rhyfedd hefyd yn 'camu'n ôl'.
Eto i gyd, nid yw'n eglur sut mae modd iddynt ddod yn 'annibynnol' oddi wrth y teulu brenhinol. Nid yw hyd yn oed yn glir iawn beth fyddai hynny'n ei olygu yn ymarferol. Yn ôl eu gwefan newydd, maent am barhau i dderbyn 95% o'u hincwm. Mae cario ymlaen i fwynhau'r holl arian yna tra'n osgoi gwneud y gwaith (os galw beth maent yn ei wneud yn 'waith') yn swnio fel trefniant cyfleus iawn i mi. A beth bynnag, royals swyddogol neu beidio, maent am barhau i elwa ar eu statws fel selebs byd enwog, statws sy'n deillio o ddim mwy na'r ffaith bod Harri wedi digwydd cael ei eni'n fab i'w rieni.
Mae'n adrodd cyfrolau bod hyn i gyd wedi sigo'r frenhiniaeth fel sefydliad lawer iawn mwy na'r posibilrwydd cryf bod ail fab y Frenhines wedi treisio merched ifainc gyda chymorth cyfaill oedd yn bedoffeil enwog. Nid wyf yn arbennig o obeithiol y bydd penderfyniad Harri a'i wraig yn arwain at dranc y frenhiniaeth (rwy'n fwy optimistig am farwolaeth y matriarch, sy'n agosau, ac a fydd yn golygu, gyda lwc, coroni Brenin Siarl III eithriadol o amhoblogaidd), ond byddai hynny'n neis. Mae'r holl gyfundrefn yn hurt ac anystyrlon a llwgr. Gresyn na fyddai gweddill y teulu rhyfedd hefyd yn 'camu'n ôl'.
24/07/2019
Y broblem gyda dychan ysgafn
Mae'n swyddogol, felly, mai Boris Johnson fydd ein prif weinidog nesaf. Rwy'n siwr bydd cynhyrchwyr Have I Got News For You? yn hapus gyda'r ffaith y bydd digon o ddeunydd dychan ysgafn i'w cadw'n brysur.
A dyna'r broblem: brand HIGNFY o hiwmor saff a twee sydd ar fai, i raddau helaeth, am alluogi Johnson i godi mor bell yn y lle cyntaf, trwy ein gwahodd i biffian chwerthin am flerwch ecsentrig y dyn er bod ei bersona, mewn gwirionedd, wedi'i feithrin yn fwriadol.
Yn yr hinsawdd wleidyddol hyll sydd ohoni, mae fy ngallu i oddef nonsens twee yn gostwng yn gyflym iawn. Keep calm, yr obsesiwn gyda Larry'r gath, y breuddwydio bod y Frenhines am roi Johnson yn ei le yfory a gwrthod ei brif weinidogaeth: bullshit syrffedus i gyd. O'r holl ymatebion posibl i'r ffaith bod Donald Trump a Boris Johnson bellach mewn grym, mae'n anodd dychmygu rhywbeth mwy embarrassing a phathetig na'r balwnau plentynnaidd yna ohonynt.
Mae angen difrifoli a thyfu fyny. Nid yw dychan wedi marw, o reidrwydd, ond mae angen iddo fod yn llawer iawn craffach, miniocach a chasach. Wrth i'r byd go iawn droi'n wirionach bob dydd, mae'n wir bod dychan yn mynd yn anos. Ond os rhoi cynnig arni, herio gwleidyddion a'u dal i gyfrif o ddifrif ddylai fod y nod. Y gwrthwyneb llwyr ddigwyddodd yn achos Johnson, ac rydym i gyd ar fin talu'r pris.
BREAKING: We’re screwed. pic.twitter.com/YHLgZuLPux— Have I Got News For You (@haveigotnews) July 23, 2019
A dyna'r broblem: brand HIGNFY o hiwmor saff a twee sydd ar fai, i raddau helaeth, am alluogi Johnson i godi mor bell yn y lle cyntaf, trwy ein gwahodd i biffian chwerthin am flerwch ecsentrig y dyn er bod ei bersona, mewn gwirionedd, wedi'i feithrin yn fwriadol.
Yn yr hinsawdd wleidyddol hyll sydd ohoni, mae fy ngallu i oddef nonsens twee yn gostwng yn gyflym iawn. Keep calm, yr obsesiwn gyda Larry'r gath, y breuddwydio bod y Frenhines am roi Johnson yn ei le yfory a gwrthod ei brif weinidogaeth: bullshit syrffedus i gyd. O'r holl ymatebion posibl i'r ffaith bod Donald Trump a Boris Johnson bellach mewn grym, mae'n anodd dychmygu rhywbeth mwy embarrassing a phathetig na'r balwnau plentynnaidd yna ohonynt.
Mae angen difrifoli a thyfu fyny. Nid yw dychan wedi marw, o reidrwydd, ond mae angen iddo fod yn llawer iawn craffach, miniocach a chasach. Wrth i'r byd go iawn droi'n wirionach bob dydd, mae'n wir bod dychan yn mynd yn anos. Ond os rhoi cynnig arni, herio gwleidyddion a'u dal i gyfrif o ddifrif ddylai fod y nod. Y gwrthwyneb llwyr ddigwyddodd yn achos Johnson, ac rydym i gyd ar fin talu'r pris.
28/06/2019
Malu cachu fel arf wleidyddol
Mae'n werth darllen stori Jeremy Vine am arddull areithio Boris Johnson mewn seremonïau gwobrwyo. Ie, act, i raddau helaeth, yw'r persona shambolaidd a gwallgof. Mae'n portreadu ei hun, yn fwriadol a gofalus, fel person blêr a byrfyfyr (mae'n hysbys ei fod yn gwneud pwynt o rwbio'i wallt cyn ymddangos yn gyhoeddus, er enghraifft). Am ryw reswm, mae llawer iawn o bobl yn mwynhau'r persona.
Mae stori Vine yn fy nghorddi. Mae'n wirion bod y cymeriad 'Boris' mor boblogaidd yn y lle cyntaf, ond fe ddylai fod wedi bod yn amlwg, gan gynnwys i Vine ei hun, ei fod yn greadigaeth bwriadol. Nid yw Vine yn sôn am hyn, ond rwy'n credu'n gryf bod rhaid i raglenni dychan ysgafn fel Have I Got News For You? ysgwyddo llawer iawn o'r bai am y grym gwleidyddol sydd gan Johnson a'i debyg heddiw. Tric Johnson oedd gosod ei hun fel antedôt i sbin slic proffesiynnol Llafur Newydd, er ei fod yntau'n paratoi'r un mor drylwyr yn ei ffordd ei hun.
Yng ngoleuni stori Vine (nad yw'n unigryw), mae'n amhosibl credu'r nonsens a raffodd Johnson wrth ateb cwestiwn am ei amser hamdden. Mae'n berffaith amlwg ei fod yn siarad shit llwyr.
A dyna'r pwynt. Mae bron yn sicr mai dyma ein prif weinidog nesaf. Gall Boris Johnson ddweud beth bynnag ddiawl y myn. Fe ddywedodd Donald Trump y gallai saethu rhywun ar Fifth Avenue heb golli cefnogaeth, ac roedd yn berffaith iawn (yn wir, dyna un o'r ychydig ddatganiadau ffeithiol gywir i ddod o enau Trump erioed), ac mae Boris Johnson yn gwybod yn iawn bod rhywbeth tebyg yn wir amdano yntau hefyd.
Pan mae gwleidydd yn gallu siarad shit, malu cachu, am bethau sy'n amlwg yn ffrwyth ei ddychymyh, heb niweidio'i sefyllfa o gwbl, mae'n arwydd clir bod democratiaeth mewn trafferth a'n dadfeilio. Os rywbeth, cynyddu ei bŵer mae Johnson wrth ddweud y fath bethau. Mynegiant o rym gwleidyddol amrwd yw arddangos eich gallu i raffu rybish llwyr a throlio'n ddi-hid fel hyn. Dyma'r gwahaniaeth rhwng celwydd cyffredin a bwlshit, fel y disgrifiodd Harry Frankfurt yn ei lyfryn enwog. Rwy'n siwr ei fod yn cael cryn fwynhad o weld sylwebyddion parchus yn ceisio dadansoddi'i stori dwp. Mae ymateb i'r fath rybish o gwbl yn ein is-raddio ni i gyd, er nad yw anwybyddu ein darpar brif weinidog yn opsiwn chwaith. Mae stori Johnson yn nonsens, mae'r newyddiadurwyr yn gwybod bod y stori'n nonsens, ac mae Johnson yn gwybod bod y newyddiadurwyr yn gwybod bod y stori'n nonsens, ond, ysywaeth, nid oes ots. Gêm yw hyn i Johnson.
Mae Vladimir Putin yn gwneud rhywbeth tebyg drwy'r amser, am bynciau mwy difrifol. Po amlycaf a rhyfeddaf y celwydd, y gorau. Mae gorfodi ei gefnogwyr i amddiffyn sylwadau sy'n amlwg yn anghywir yn fodd o arddangos ei bŵer drostynt, a thros y syniad o realiti ei hun. Yr union ddeinameg yma sydd ar waith mewn cwltiau crefyddol, fel mae'n digwydd.
Dylid pwysleisio nad yw hyn yn golygu bod Johnson yn athrylith o fath yn y byd. Nid yw pob un dim a wna wedi'i gynllunio'n ofalus; ystyrier ffars ei ymgais i olynu David Cameron yn 2016. Ond nid oes rhaid iddo fod. Nid yw torri system wleidyddol yn arbennig o anodd, cyn belled nad ydych yn berson sy'n teimlo embaras. Nid yw'n gymeriad hollol ffug chwaith; mae cnewyllyn o wirionedd i'r shambls. Ond mae'n sicr wedi deall sut i fanteisio ar y cnewyllyn hwnnw, a'i or-ddweud i eithafion.
Mae Johnson, Trump a Putin yn bobl wahanol, ond mae ganddynt yn gyffredin y gallu yma i fynd i hwyl tra'n datgymalu'r cysyniad o wirionedd. Nid oes modd gor-bwysleisio pa mor beryglus yw hyn, yn fy marn i. Rydym yn llithro i le tywyll dros ben.
Mae stori Vine yn fy nghorddi. Mae'n wirion bod y cymeriad 'Boris' mor boblogaidd yn y lle cyntaf, ond fe ddylai fod wedi bod yn amlwg, gan gynnwys i Vine ei hun, ei fod yn greadigaeth bwriadol. Nid yw Vine yn sôn am hyn, ond rwy'n credu'n gryf bod rhaid i raglenni dychan ysgafn fel Have I Got News For You? ysgwyddo llawer iawn o'r bai am y grym gwleidyddol sydd gan Johnson a'i debyg heddiw. Tric Johnson oedd gosod ei hun fel antedôt i sbin slic proffesiynnol Llafur Newydd, er ei fod yntau'n paratoi'r un mor drylwyr yn ei ffordd ei hun.
Yng ngoleuni stori Vine (nad yw'n unigryw), mae'n amhosibl credu'r nonsens a raffodd Johnson wrth ateb cwestiwn am ei amser hamdden. Mae'n berffaith amlwg ei fod yn siarad shit llwyr.
A dyna'r pwynt. Mae bron yn sicr mai dyma ein prif weinidog nesaf. Gall Boris Johnson ddweud beth bynnag ddiawl y myn. Fe ddywedodd Donald Trump y gallai saethu rhywun ar Fifth Avenue heb golli cefnogaeth, ac roedd yn berffaith iawn (yn wir, dyna un o'r ychydig ddatganiadau ffeithiol gywir i ddod o enau Trump erioed), ac mae Boris Johnson yn gwybod yn iawn bod rhywbeth tebyg yn wir amdano yntau hefyd.
Pan mae gwleidydd yn gallu siarad shit, malu cachu, am bethau sy'n amlwg yn ffrwyth ei ddychymyh, heb niweidio'i sefyllfa o gwbl, mae'n arwydd clir bod democratiaeth mewn trafferth a'n dadfeilio. Os rywbeth, cynyddu ei bŵer mae Johnson wrth ddweud y fath bethau. Mynegiant o rym gwleidyddol amrwd yw arddangos eich gallu i raffu rybish llwyr a throlio'n ddi-hid fel hyn. Dyma'r gwahaniaeth rhwng celwydd cyffredin a bwlshit, fel y disgrifiodd Harry Frankfurt yn ei lyfryn enwog. Rwy'n siwr ei fod yn cael cryn fwynhad o weld sylwebyddion parchus yn ceisio dadansoddi'i stori dwp. Mae ymateb i'r fath rybish o gwbl yn ein is-raddio ni i gyd, er nad yw anwybyddu ein darpar brif weinidog yn opsiwn chwaith. Mae stori Johnson yn nonsens, mae'r newyddiadurwyr yn gwybod bod y stori'n nonsens, ac mae Johnson yn gwybod bod y newyddiadurwyr yn gwybod bod y stori'n nonsens, ond, ysywaeth, nid oes ots. Gêm yw hyn i Johnson.
Mae Vladimir Putin yn gwneud rhywbeth tebyg drwy'r amser, am bynciau mwy difrifol. Po amlycaf a rhyfeddaf y celwydd, y gorau. Mae gorfodi ei gefnogwyr i amddiffyn sylwadau sy'n amlwg yn anghywir yn fodd o arddangos ei bŵer drostynt, a thros y syniad o realiti ei hun. Yr union ddeinameg yma sydd ar waith mewn cwltiau crefyddol, fel mae'n digwydd.
Dylid pwysleisio nad yw hyn yn golygu bod Johnson yn athrylith o fath yn y byd. Nid yw pob un dim a wna wedi'i gynllunio'n ofalus; ystyrier ffars ei ymgais i olynu David Cameron yn 2016. Ond nid oes rhaid iddo fod. Nid yw torri system wleidyddol yn arbennig o anodd, cyn belled nad ydych yn berson sy'n teimlo embaras. Nid yw'n gymeriad hollol ffug chwaith; mae cnewyllyn o wirionedd i'r shambls. Ond mae'n sicr wedi deall sut i fanteisio ar y cnewyllyn hwnnw, a'i or-ddweud i eithafion.
Mae Johnson, Trump a Putin yn bobl wahanol, ond mae ganddynt yn gyffredin y gallu yma i fynd i hwyl tra'n datgymalu'r cysyniad o wirionedd. Nid oes modd gor-bwysleisio pa mor beryglus yw hyn, yn fy marn i. Rydym yn llithro i le tywyll dros ben.
15/05/2019
Diffinio islamoffobia
Er bod y gair yn drwsgl, rwy'n anghytuno'n gryf â phobl sy'n dadlau mai label ffug yw 'islamoffobia', dyfais er mwyn tawelu beirniaid yn unig. Yn anffodus, mae rhagfarn ac anffafriaeth yn erbyn mwslemiaid yn bodoli, dyma'r gair sydd wedi cydio fel ffordd gyfleus o gyfeirio at y ffenomen honno, a dyna ni.
Mae'n eithriadol o anodd gwahanu'r rhagfarn honno oddi wrth y ffaith bod mywafrif anferth o fwslemiaid yn aelodau o grwpiau ethnig lleiafrifol. Y gwir amdani yw bod y rhan fwyaf o achosion o islamoffobia hefyd yn achosion o hiliaeth. 'Crefydd yw islam, nid hil' yw'r ymateb fel arfer pan gyhuddir rhywun gwrth-islam o hiliaeth. Nid yw'r ymadrodd hwnnw'n anghywir, ond mae'n anghyflawn. Mae ymosod ar islam yn aml yn proxy cyfleus ar gyfer agweddau hiliol.
Wedi dweud hyn oll, rwy'n canfod fy hun yn y sefyllfa anghyfforddus o gytuno â phenderfyniad llywodraeth Theresa May i wrthod y diffiniad yma o islamoffobia: “Islamophobia is rooted in racism and is a type of racism that targets expressions of Muslimness or perceived Muslimness". Am y rhesymau uchod, rwy'n cydymdeimlo'n fawr â sentiment y frawddeg. Ond mae gan y diffiniad broblem sylfaenol dros ben, sef nad ydyw, mewn gwirionedd, yn ddiffiniad o fath yn y byd. Pa fath o sylwadau sydd yn enghreifftiau o islamoffobia, yn benodol, a pha rai sydd ddim? Dyna'r cwestiwn dylai diffiniad ei ateb, ond nid yw'r frawddeg yna'n gymorth o gwbl.
Oherwydd hyn, er mor real ac erchyll yw'r rhagfarn yn erbyn islam yn ein hinsawdd wleidyddol sydd ohoni, mae perygl y byddai'r diffiniad hwn yn cael ei gamddefnyddio i bardduo rheiny sy'n beirniadu islam am resymau call a dilys (ac mae digon o feirniadaethau felly i'w gwneud). Mae'r gair yn cael ei ddefnyddio i'r perwyl yna'n barod, felly na, ni fyddai rhoi grym cyfreithiol i ddiffiniad fyddai'n fodd o dawelu beirniadaeth deg yn ddoeth na chyfiawn.
Mae'n eithriadol o anodd gwahanu'r rhagfarn honno oddi wrth y ffaith bod mywafrif anferth o fwslemiaid yn aelodau o grwpiau ethnig lleiafrifol. Y gwir amdani yw bod y rhan fwyaf o achosion o islamoffobia hefyd yn achosion o hiliaeth. 'Crefydd yw islam, nid hil' yw'r ymateb fel arfer pan gyhuddir rhywun gwrth-islam o hiliaeth. Nid yw'r ymadrodd hwnnw'n anghywir, ond mae'n anghyflawn. Mae ymosod ar islam yn aml yn proxy cyfleus ar gyfer agweddau hiliol.
Wedi dweud hyn oll, rwy'n canfod fy hun yn y sefyllfa anghyfforddus o gytuno â phenderfyniad llywodraeth Theresa May i wrthod y diffiniad yma o islamoffobia: “Islamophobia is rooted in racism and is a type of racism that targets expressions of Muslimness or perceived Muslimness". Am y rhesymau uchod, rwy'n cydymdeimlo'n fawr â sentiment y frawddeg. Ond mae gan y diffiniad broblem sylfaenol dros ben, sef nad ydyw, mewn gwirionedd, yn ddiffiniad o fath yn y byd. Pa fath o sylwadau sydd yn enghreifftiau o islamoffobia, yn benodol, a pha rai sydd ddim? Dyna'r cwestiwn dylai diffiniad ei ateb, ond nid yw'r frawddeg yna'n gymorth o gwbl.
Oherwydd hyn, er mor real ac erchyll yw'r rhagfarn yn erbyn islam yn ein hinsawdd wleidyddol sydd ohoni, mae perygl y byddai'r diffiniad hwn yn cael ei gamddefnyddio i bardduo rheiny sy'n beirniadu islam am resymau call a dilys (ac mae digon o feirniadaethau felly i'w gwneud). Mae'r gair yn cael ei ddefnyddio i'r perwyl yna'n barod, felly na, ni fyddai rhoi grym cyfreithiol i ddiffiniad fyddai'n fodd o dawelu beirniadaeth deg yn ddoeth na chyfiawn.
20/02/2019
Shamima Begum
Mae'r cwestiwn ynghylch beth i'w wneud â Shamima Begum yn un digon dyrys. Roedd teithio i Syria er mwyn ymuno â'r Wladwriaeth Islamaidd yn beth twp ac ofnadwy i'w wneud, pymtheg oed neu beidio. Fe ddylai fod rhyw fath o oblygiadau cyfreithiol i hynny. Ond beth bynnag yw'r union ateb i'r cwestiwn, dylai adlewyrchu'r ffaith mai plentyn oedd hi ar y pryd. Cael ei brainwasho er mwyn i ddyn tipyn hŷn na hi gael manteisio arni'n rhywiol wnaeth hi yn y pen draw.
Yr un peth sy'n gwbl sicr yw na ddylai fod wedi colli ei dinasyddiaeth Brydeinig. Mae'r penderfyniad wir wedi fy nychryn. Prydeines yw hi, wedi'i geni a'i magu yn Lloegr. Nid oes ganddi ddinasyddiaeth Bangladeshi, nac unrhyw wlad arall, felly mae hyn wedi'i gadael yn gwbl ddi-wladwriaeth.
Nid oes modd gorbwysleisio pa mor frawychus yw'r cynsail sy'n cael ei osod wrth ddiddymu dinasyddiaeth Prydeinwyr fel hyn. Ni ddylai dinasyddiaeth ("yr hawl i gael hawliau", chwedl Hannah Arendt) fod yn amodol, o dan unrhyw amgylchiadau. Mae hynny'n enwedig o wir pan mae rheswm i bryderu bod y ffaith bod rhieni Begum o wlad arall yn wreiddiol wedi bod yn ffactor yn y penderfyniad. Mewn difrif, a fyddai hyn wedi digwydd i rywun fel fi petawn i, am ba bynnag, reswm, wedi gwneud yr un peth â hi? Dyma greu dau gategori o ddinesydd, i bob pwrpas. Ni ddylai unrhyw un orfod byw â'r pryder bod modd i'w gwlad eu hamddifadu o bob hawl sydd ganddynt yn y byd, boed hynny ar sail hil, ideoleg neu weithred, ond dyna'n union mae Sajid Javid newydd ei wneud.
Prydain yw gwlad Shamima Begum. Nid cyfrifoldeb unrhyw wlad arall mohoni. Os gwir y syniad y byddai Begum yn fygythiad i'r cyhoedd petai'n cael rhwydd hynt i ddychwelyd adref a cherdded strydoedd Prydain, yna cyfrifoldeb Prydain yw delio â hynny. Mae'n anfoesol i Brydain ddisgwyl i wlad arall, nad oes ganddi unrhyw gysylltiad â Begum, ysgwyddo'r baich. Yn hytrach na pharchu cyfraith a threfn a hawliau dynol, fel mae Prydain yn honni gwneud, mae ei llywodraeth newydd ymwrthod â'r gwerthoedd hynny yn y modd mwyaf llwfr.
Y gwir yw mai stynt gan Ysgrifennydd Cartref â'i fryd ar ddyrchafiad yw hyn. Mae'r ffaith bod cefnogwyr plaid lywodraethol y Deyrnas Gyfunol yn debygol o fod yn hapus â'i benderfyniad yn adrodd cyfrolau am yr hinsawdd wleidyddol hyll sydd ohoni.
Yr un peth sy'n gwbl sicr yw na ddylai fod wedi colli ei dinasyddiaeth Brydeinig. Mae'r penderfyniad wir wedi fy nychryn. Prydeines yw hi, wedi'i geni a'i magu yn Lloegr. Nid oes ganddi ddinasyddiaeth Bangladeshi, nac unrhyw wlad arall, felly mae hyn wedi'i gadael yn gwbl ddi-wladwriaeth.
Nid oes modd gorbwysleisio pa mor frawychus yw'r cynsail sy'n cael ei osod wrth ddiddymu dinasyddiaeth Prydeinwyr fel hyn. Ni ddylai dinasyddiaeth ("yr hawl i gael hawliau", chwedl Hannah Arendt) fod yn amodol, o dan unrhyw amgylchiadau. Mae hynny'n enwedig o wir pan mae rheswm i bryderu bod y ffaith bod rhieni Begum o wlad arall yn wreiddiol wedi bod yn ffactor yn y penderfyniad. Mewn difrif, a fyddai hyn wedi digwydd i rywun fel fi petawn i, am ba bynnag, reswm, wedi gwneud yr un peth â hi? Dyma greu dau gategori o ddinesydd, i bob pwrpas. Ni ddylai unrhyw un orfod byw â'r pryder bod modd i'w gwlad eu hamddifadu o bob hawl sydd ganddynt yn y byd, boed hynny ar sail hil, ideoleg neu weithred, ond dyna'n union mae Sajid Javid newydd ei wneud.
Prydain yw gwlad Shamima Begum. Nid cyfrifoldeb unrhyw wlad arall mohoni. Os gwir y syniad y byddai Begum yn fygythiad i'r cyhoedd petai'n cael rhwydd hynt i ddychwelyd adref a cherdded strydoedd Prydain, yna cyfrifoldeb Prydain yw delio â hynny. Mae'n anfoesol i Brydain ddisgwyl i wlad arall, nad oes ganddi unrhyw gysylltiad â Begum, ysgwyddo'r baich. Yn hytrach na pharchu cyfraith a threfn a hawliau dynol, fel mae Prydain yn honni gwneud, mae ei llywodraeth newydd ymwrthod â'r gwerthoedd hynny yn y modd mwyaf llwfr.
Y gwir yw mai stynt gan Ysgrifennydd Cartref â'i fryd ar ddyrchafiad yw hyn. Mae'r ffaith bod cefnogwyr plaid lywodraethol y Deyrnas Gyfunol yn debygol o fod yn hapus â'i benderfyniad yn adrodd cyfrolau am yr hinsawdd wleidyddol hyll sydd ohoni.
12/01/2019
Brexit a'r chwith
Dyma erthygl gennyf yn Nation Cymru ynghylch agwedd fwrdd-a-hi a pheryglus y chwith tuag at Brexit. Mae'r chwith yn gywir i fynnu bod y mudiad cenedlaethol yng Nghymru'n bod yn ofalus a manwl ynghylch ei chynlluniau, ond maent wedi bod yn rhyfeddol o ddi-hid am fater mwyaf argyfyngus ein hanes diweddar. Galwaf am gysondeb.
18/12/2018
Gadael heb gytundeb
Brexit yw'r broses wleidyddol ryfeddaf i mi ei chofio erioed, ac efallai mai'r peth iachaf i ni gyd fyddai i ni roi'r gorau i geisio gwneud synnwyr o beth sy'n digwydd. Er bod pob diwrnod unigol yn draed moch, fodd bynnag, mae'n dechrau ymddangos mai dau ganlyniad mwyaf tebygol hyn i gyd fydd naill ai ail refferendwm neu adael heb gytundeb o gwbl. Rwy'n teimlo erbyn hyn mai'r ail sydd fwyaf tebygol.
Rwyf wedi teimlo ers peth amser bod y posibilrwydd o adael heb gytundeb yn uwch nag a werthfawrogwyd. Y ddadl fwyaf gyffredin yn erbyn y posibilrwydd hwnnw oedd - ac yw - na fuasen 'nhw' yn caniatáu i'r fath beth ddigwydd oherwydd byddai'r goblygiadau mor drychinebus. Hanner-wir yw'r ddadl honno: mi fyddai gadael heb gytundeb yn drychinebus, byddai. Ond fy mantra i yn ddiweddar yw nad yw'r ffaith bod rhywbeth yn sicr o fod yn drychinebus yn golygu na allai ddigwydd.
Mae'r gwadu hwn yn f'atgoffa o anallu pobl ym misoedd cynnar 2016 i dderbyn y tebygolrwydd y byddai Donald Trump yn cipio enwebiad arlywyddol y Gweriniaethwyr, hyd yn oed wrth i bob arolwg barn ei roi'n gadarn ar y blaen ac wrth iddo ennill talaith ar ôl talaith ("ond mae'n rhaid y bydden nhw'n canfod ffordd o'i rwystro"). Mae yna reddf gyffredin, lled grefyddol, i fyw mewn gobaith bod yna griw o oedolion yn cuddio'n rhywle'n barod i gamu mewn ar y funud olaf i roi trefn ar bethau. Nagoes, ysywaeth.
Y gwir amdani yw bod y posibiladau Brexitaidd eraill yn edwino. Mae'n edrych yn hynod annhebygol y bydd modd i'r cytundeb a wnaethpwyd â'r UE basio Tŷ'r Cyffredin, hyd yn oed o ohirio'r bleidlais nes 14 Ionawr. Ac er gwaethaf honiadau dwl y Brexitwyr, nid oes modd ei ddiwygio. Nid yw'r UE yn debygol o fod yn fodlon ymestyn Erthygl 50 chwaith oni bai eu bod yn gweld bod rheswm adeiladol dros wneud.
Yr ateb callaf erbyn hyn, wrth gwrs, fyddai cynnal ail refferendwm. Rwy'n dweud hynny er fy mod yn llugoer tuag at refferenda yn gyffredinol, ac rwyf wedi bod yn enwedig o ddrwgdybus o'r syniad o ail-adrodd yr un a gafwyd ym Mehefin 2016. Er mai pleidleisio i aros wnes i, mae'n rhaid i mi gyfaddef bod llawer o'r ymgyrchwyr ar f'ochr i yn mynd ar fy nerfau (gyda'r anffyddiwr amlwg AC Grayling a'i hashnodau rif y gwlith yn arbennig o euog). Ond gan nad oes gan y Brexitwyr unrhyw beth adeiladol i'w gynnig, a chan fod ystyr 'Brexit' wedi caledu'n syfrdanol ers y refferendwm cyntaf, rwy'n credu mai gofyn i'r cyhoedd yn uniongyrchol unwaith eto yw'r unig opsiwn cyfrifol sydd gennym yn weddill.
Byddai'r rhan fwyaf o'r 52% a bleidleisiodd i adael yn 2016 yn gwylltio'n gacwn, wrth reswm, ond y gwir plaen amdani yw nad oes datrysiad yn bodoli nad yw'n mynd i gynddeiriogi miliynau o bobl. Bydd llanast dim ots pa drywydd a ddewiswn, felly waeth i ni ddewis yr un lleiaf dwl.
(Hefyd, o safbwynt cenedlaetholgar, rwy'n hyderus y byddai Cymru, y tro hwn, o drwch blewyn neu beidio, yn pleidleisio'n wahanol i Loegr, a byddai hynny ynddo'i hun yn gaffaeliad anferthol i'r mudiad cenedlaethol).
Wrth gwrs, er mwyn cael ail refferndwm byddai angen yr ewyllys wleidyddol yn Llundain i'w gyhoeddi. Nid yw May na Corbyn (y ddau ohonynt yn saff fel arweinwyr eu pleidiau am y tro) yn cefnogi'r syniad, felly nid wyf yn obeithiol. Sy'n ein gadael â dim cytundeb. Mae bron pawb yn gwrthwynebu'r posibilrwydd hwnnw hefyd, wrth gwrs, ond gall hynny fod yn amherthnasol. Dim cytundeb yw'r default. Er mwyn ei osgoi, rhaid i ddatrysiad penodol arall gael sêl bendith y Senedd. Nid oes arwydd y bydd hynny'n digwydd, felly er mai un o'r ychydig bethau y mae mwyafrif mawr o aelodau seneddol yn cytuno yn ei gylch yw y byddai gadael heb gytudeb yn drychineb, rwy'n credu mai dyna'r union ganlyniad mwyaf tebygol. Mae'r llywodraeth yn paratoi'n agored ar gyfer hynny erbyn hyn, a nid blyff mohono.
04/05/2017
Diddymwch y frenhiniaeth
Mae'r Tywysog Philip wedi cyhoeddi ei fod am 'ymddeol', felly dyma amser cystal ag unrhyw un i ladd ar gysyniad dwl y frenhiniaeth. Cefais gyfle i wneud hynny ar Taro'r Post heddiw (ewch i 24:30).
Mae Philip ei hun yn embaras llwyr, wrth gwrs. Hawdd yw chwerthin am lawer o'r pethau gwirion mae wedi'u dweud dros y blynyddoedd, ond mae rhai ohonynt yn gywilyddus. Dyma ddyn sydd wedi bod yn 'cynrychioli' Prydain ers 65 o flynyddoedd bellach, a hynny heb i'r un ohonom ofyn iddo.
Nid oes gennyf lawer o amynedd â seremonïau a defodau ac ati'n gyffredinol, felly rwy'n aml yn cwestiynu'r angen o gwbl ar gyfer pennaeth ar y wladwriaeth sydd ar wahan o'r llywodraeth. Ond gan dderbyn bod galw am y math yna o rôl, dylem fabwysiadu system debyg i un yr Iwerddon. Mae'r Gwyddelod, ar ôl eu penderfyniad doeth ym 1948 i dorri pob cysylltiad â theulu rhyfedd Windsor, yn ethol eu harlywydd eu hunain, a rhaid iddo neu hi roi'r gorau iddi ar ôl dau dymor. Maent felly'n gallu ethol pobl sy'n addas ar gyfer y swydd, yn hytrach na dioddef bron i saith degawd o ffŵl fel y Dûg sydd wedi cyflawni dim o werth yn ei fywyd heblaw priodi ei gyfnither.
Mae Philip ei hun yn embaras llwyr, wrth gwrs. Hawdd yw chwerthin am lawer o'r pethau gwirion mae wedi'u dweud dros y blynyddoedd, ond mae rhai ohonynt yn gywilyddus. Dyma ddyn sydd wedi bod yn 'cynrychioli' Prydain ers 65 o flynyddoedd bellach, a hynny heb i'r un ohonom ofyn iddo.
Nid oes gennyf lawer o amynedd â seremonïau a defodau ac ati'n gyffredinol, felly rwy'n aml yn cwestiynu'r angen o gwbl ar gyfer pennaeth ar y wladwriaeth sydd ar wahan o'r llywodraeth. Ond gan dderbyn bod galw am y math yna o rôl, dylem fabwysiadu system debyg i un yr Iwerddon. Mae'r Gwyddelod, ar ôl eu penderfyniad doeth ym 1948 i dorri pob cysylltiad â theulu rhyfedd Windsor, yn ethol eu harlywydd eu hunain, a rhaid iddo neu hi roi'r gorau iddi ar ôl dau dymor. Maent felly'n gallu ethol pobl sy'n addas ar gyfer y swydd, yn hytrach na dioddef bron i saith degawd o ffŵl fel y Dûg sydd wedi cyflawni dim o werth yn ei fywyd heblaw priodi ei gyfnither.
04/04/2017
Erledigaeth ffug y Cristion
Stori wirion y dydd yw'r honiad bod Cadbury's wedi hepgor y gair 'Easter' o'u deunydd marchnata ar gyfer helfa wyau pasg ar y cyd â'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol. Roeddwn yn trafod yr helynt ar Taro'r Post yn gynharach (yr eitem gyntaf, ar ôl 2 funud). Fel sy'n aml yn wir pan mae Cristnogion yn cwyno am bethau fel hyn, lol llwyr yw'r stori, fel y dengys eiliad neu ddwy o bori gwefan y cwmni.
Mae'n debyg bod gan lawer o Gristnogion ryw fath o complex merthyrdod (sy'n addas, am wn i, o gofio'r chwedl sy'n sail i'r Pasg). Mae rhyw fath o urddas mewn cael eich herlid ar gam, ac rwy'n credu bod nifer o Gristnogion yn awyddus i hawlio peth o'r urddas hwnnw heb wneud y gwaith caled o ddioddef unrhyw erledigaeth go iawn eu hunain. Gan nad yw Cristnogion ym Mhrydain yn profi unrhyw ormes o gwbl - i'r gwrthwyneb, maent yn garfan grymus a breintiedig iawn - rhaid iddynt ei ddyfeisio. Dyma sydd hefyd yn gyfrifol am y 'rhyfel' chwedlonol blynyddol yn erbyn y Nadolig, sy'n draddodiad arbennig o amlwg yn America. Ysywaeth, yn yr hinsawdd wleidyddol hurt sydd ohoni, gallwn ddisgwyl mwy o hyn ym Mhrydain hefyd.
Yn wahanol i'r Nadolig, sy'n ddim byd o gwbl i'w wneud â Christnogaeth, mae'n anodd gwadu mai stori Iesu Grist oedd sail y Pasg i ddechrau. I'r mwyafrif helaeth o bobl erbyn hyn, fodd bynnag, gan gynnwys fy hun, nid yw'n ddim mwy na phenwythnos hirach na'r arfer i ffwrdd o'r gwaith ac esgus i fwyta siocled. A bod yn blaen, rwy'n croesawu'r ffaith bod llai a llai o bobl yn rhoi lle creiddiol i chwedl y croeshoelio, gan fod y stori honno, a'r athrawiaethau sy'n deillio ohoni, yn ffiaidd. Mae pob croeso i Gristnogion wneud hynny, yn naturiol, ond nid oes ganddynt hawl i ddisgwyl i bawb arall eu dilyn (a llai fyth o hawl i ddisgwyl cydymdeimlad pan maent yn creu helynt ffug). Mae'n beth iach eu bod yn prysur golli'r frwydr honno, ond bydd eu cwynion parhaus yn syrffedus iawn yn y cyfamser.
Mae'n debyg bod gan lawer o Gristnogion ryw fath o complex merthyrdod (sy'n addas, am wn i, o gofio'r chwedl sy'n sail i'r Pasg). Mae rhyw fath o urddas mewn cael eich herlid ar gam, ac rwy'n credu bod nifer o Gristnogion yn awyddus i hawlio peth o'r urddas hwnnw heb wneud y gwaith caled o ddioddef unrhyw erledigaeth go iawn eu hunain. Gan nad yw Cristnogion ym Mhrydain yn profi unrhyw ormes o gwbl - i'r gwrthwyneb, maent yn garfan grymus a breintiedig iawn - rhaid iddynt ei ddyfeisio. Dyma sydd hefyd yn gyfrifol am y 'rhyfel' chwedlonol blynyddol yn erbyn y Nadolig, sy'n draddodiad arbennig o amlwg yn America. Ysywaeth, yn yr hinsawdd wleidyddol hurt sydd ohoni, gallwn ddisgwyl mwy o hyn ym Mhrydain hefyd.
Yn wahanol i'r Nadolig, sy'n ddim byd o gwbl i'w wneud â Christnogaeth, mae'n anodd gwadu mai stori Iesu Grist oedd sail y Pasg i ddechrau. I'r mwyafrif helaeth o bobl erbyn hyn, fodd bynnag, gan gynnwys fy hun, nid yw'n ddim mwy na phenwythnos hirach na'r arfer i ffwrdd o'r gwaith ac esgus i fwyta siocled. A bod yn blaen, rwy'n croesawu'r ffaith bod llai a llai o bobl yn rhoi lle creiddiol i chwedl y croeshoelio, gan fod y stori honno, a'r athrawiaethau sy'n deillio ohoni, yn ffiaidd. Mae pob croeso i Gristnogion wneud hynny, yn naturiol, ond nid oes ganddynt hawl i ddisgwyl i bawb arall eu dilyn (a llai fyth o hawl i ddisgwyl cydymdeimlad pan maent yn creu helynt ffug). Mae'n beth iach eu bod yn prysur golli'r frwydr honno, ond bydd eu cwynion parhaus yn syrffedus iawn yn y cyfamser.
28/07/2016
Pleidlais brotest
Mae mis a mwy wedi bod bellach ers y refferendwm, ac rwy'n dal i grafu pen ynghylch y bobl hynny a bleidleisiodd dros Brydain i adael yr Undeb Ewropeaidd ond yn y gobaith na fyddai'n digwydd. Yn y dyddiau wedi'r refferendwm, cafwyd llawer iawn o sôn am bobl yn difaru eu pleidlais yn syth, ac fe gafwyd erthyglau fel hon gan ambell un.
Nid ail-bobi'r dadleuon ar y ddwy ochr yw'r bwriad fan hyn. Er fy mod yn credu bod y canlyniad yn drychineb, rwy'n fodlon derbyn bod nifer anferth o'r bobl bleidleisiodd i adael wedi gwneud hynny ag arddeliad, a'u bod yn hapus â'r canlyniad. Rwy'n anghytuno'n chwyrn, ac rwy'n credu eu bod wedi pleidleisio ar sail celwyddau, ond maent i weld yn hapus felly llongyfarchiadau iddynt am wn i. Ond roedd fy nicter tuag at bobl fel awdur yr erthygl uchod yn chwyrn, ac nid yw'r dicter hwnnw wedi pylu o gwbl yn ystod y mis. Os rywbeth, mae wedi gwaethygu. Mae hi'n chwilio am ein cydymdeimlad, ond dim ond casineb sydd gennyf o hyd.
Mae dymuno rhoi 'cic i'r sefydliad' yn un peth. Gall fod yn opsiwn teg, pan mae yna ddewis amgen yr ydych yn digwydd ei hoffi, neu o leiaf yn gallu dygymod ag ef. Ond ni allaf fyth ddeall y dyhead i bleidleisio dros rywbeth sydd mewn gwirionedd yn wrthun i chi. Mae fel plentyn, sydd wedi pwdu â'i mam, yn penderfynu llosgi'r tŷ i gyd lawr a hithau'i hun y tu mewn. Refferendwm syml cenedlaethol a gafwyd ym Mehefin, ac roedd yn hysbys ei fod yn debygol o fod yn agos. Roedd pleidleisio dros yr union opsiwn nad oeddech yn dymuno'i weld yn anhygoel o anghyfrifol a thwp. Gyda phob difrifoldeb, rwy'n methu'n lân â deall y peth. Ac rwyf wedi trio.
Mae fersiwn debyg i'w gweld yn America ar hyn o bryd. Er i Bernie Sanders gydnabod mai Hillary Clinton sydd wedi cipio enwebiad arlywyddol y Democratiaid, a datgan ei fod am ei chefnogi, mae rhai o'i gefnogwyr pennaf yn mynnu na fyddent yn ei efelychu. 'Bernie or bust'. Bydd rhai yn troi at y Gwyrddion (sy'n rhedeg ymgyrch syfrdanol o dwp), ond mae'n ddychrynllyd faint sy'n dweud yn agored y byddent yn cefnogi Donald Trump cyn Clinton. Mae hyn fel mynd allan am fwyd, sylweddoli nad yw eich hoff bryd ar gael rhagor, ac ymateb trwy saethu'ch hun yn eich llygad. Fel un oedd yn cefnogi ymgyrch Sanders, a'n ddigon llugoer tuag at Clinton, rwy'n gegrwth bod cynifer o'i gefnogwyr yn fodlon dweud yn gyhoeddus y byddai'n well ganddynt gefnogi ffasgydd go iawn os nad yw eu hoff ddewis ar gael mwyach. Mae'r peth yn pathetig, ac, yn llythrennol, yn berygl bywyd. Rhaid iddynt gallio.
Nid ail-bobi'r dadleuon ar y ddwy ochr yw'r bwriad fan hyn. Er fy mod yn credu bod y canlyniad yn drychineb, rwy'n fodlon derbyn bod nifer anferth o'r bobl bleidleisiodd i adael wedi gwneud hynny ag arddeliad, a'u bod yn hapus â'r canlyniad. Rwy'n anghytuno'n chwyrn, ac rwy'n credu eu bod wedi pleidleisio ar sail celwyddau, ond maent i weld yn hapus felly llongyfarchiadau iddynt am wn i. Ond roedd fy nicter tuag at bobl fel awdur yr erthygl uchod yn chwyrn, ac nid yw'r dicter hwnnw wedi pylu o gwbl yn ystod y mis. Os rywbeth, mae wedi gwaethygu. Mae hi'n chwilio am ein cydymdeimlad, ond dim ond casineb sydd gennyf o hyd.
Mae dymuno rhoi 'cic i'r sefydliad' yn un peth. Gall fod yn opsiwn teg, pan mae yna ddewis amgen yr ydych yn digwydd ei hoffi, neu o leiaf yn gallu dygymod ag ef. Ond ni allaf fyth ddeall y dyhead i bleidleisio dros rywbeth sydd mewn gwirionedd yn wrthun i chi. Mae fel plentyn, sydd wedi pwdu â'i mam, yn penderfynu llosgi'r tŷ i gyd lawr a hithau'i hun y tu mewn. Refferendwm syml cenedlaethol a gafwyd ym Mehefin, ac roedd yn hysbys ei fod yn debygol o fod yn agos. Roedd pleidleisio dros yr union opsiwn nad oeddech yn dymuno'i weld yn anhygoel o anghyfrifol a thwp. Gyda phob difrifoldeb, rwy'n methu'n lân â deall y peth. Ac rwyf wedi trio.
Mae fersiwn debyg i'w gweld yn America ar hyn o bryd. Er i Bernie Sanders gydnabod mai Hillary Clinton sydd wedi cipio enwebiad arlywyddol y Democratiaid, a datgan ei fod am ei chefnogi, mae rhai o'i gefnogwyr pennaf yn mynnu na fyddent yn ei efelychu. 'Bernie or bust'. Bydd rhai yn troi at y Gwyrddion (sy'n rhedeg ymgyrch syfrdanol o dwp), ond mae'n ddychrynllyd faint sy'n dweud yn agored y byddent yn cefnogi Donald Trump cyn Clinton. Mae hyn fel mynd allan am fwyd, sylweddoli nad yw eich hoff bryd ar gael rhagor, ac ymateb trwy saethu'ch hun yn eich llygad. Fel un oedd yn cefnogi ymgyrch Sanders, a'n ddigon llugoer tuag at Clinton, rwy'n gegrwth bod cynifer o'i gefnogwyr yn fodlon dweud yn gyhoeddus y byddai'n well ganddynt gefnogi ffasgydd go iawn os nad yw eu hoff ddewis ar gael mwyach. Mae'r peth yn pathetig, ac, yn llythrennol, yn berygl bywyd. Rhaid iddynt gallio.
23/11/2015
Hysbyseb Eglwys Loegr
Roeddwn ar Taro'r Post yn gynharach heddiw (31 munud i mewn), yn trafod y penderfyniad i beidio dangos hysbyseb gan Eglwys Loegr yn sinemâu Odeon, Cineworld a Vue. Mae'n ffrae ffug mewn sawl ffordd. Nid gwahardd hysbyseb unigol a wnaed. Yn hytrach, mae gan y cwmnïau bolisi cyffredinol, ers tro, o beidio dangos unrhyw hysbysebion o natur gwleidyddol neu grefyddol. Yn hynny o beth, mae cynnwys yr hysbyseb benodol - sef pobl amrywiol yn adrodd llinell yr un o Weddi'r Arglwydd - yn hollol amherthnasol (mae rhywbeth bron yn annwyl, gyda llaw, am y syniad mai problem yr Eglwys yw nad yw pobl rywsut yn gyfarwydd â'r weddi honno).
Dau ddewis sydd gan y cwmnïau hyn mewn gwirionedd: y polisi presennol, neu agor y drws i hysbysebion gwleidyddol a chrefyddol o bob math. Byddai polisi o ddewis a dethol hysbysebion crefyddol neu wleidyddol unigol yn creu problemau ymarferol dyrys (a chyfreithiol, fwy na thebyg), felly chwarae'n saff yw peidio'u derbyn o gwbl.
Penderfyniad masnachol llwyr yw hynny. Mae'r mwyafrif o'r cwsmeriaid, wedi'r cyfan, yno'n unswydd er mwyn mwynhau awr a hanner o adloniant di-feddwl. Pryder perchnogion y sinemâu yw y byddai'u gorfodi i eistedd drwy bregeth, neu i wrando ar rywun ar ei focs sebon gwleidyddol, yn diflasu, dadrithio neu dramgwyddo'r cwsmeriaid hynny, gan beri iddynt aros adref yn y dyfodol. Efallai bod hynny'n wir; efallai ddim. Ond cytuno neu beidio, mae gofid y cwmnïau'n berffaith ddealladwy, a gallaf weld y ddwy ochr. Yn bersonol, petawn yn berchen ar sinema, rwy'n credu buaswn i'n fodlon derbyn arian yr Eglwys; ni welaf wahaniaeth egwyddorol o bwys rhwng hysbysebion 'gwleidyddol' a rhai ar gyfer unrhyw gynnyrch cyfalafol; mewn ffordd, mae pob hysbyseb yn wleidyddol. Ond y pwynt yw mai mater o chwaeth bersonol yw hyn, yn y pen draw.
Un peth sy'n sicr: nid mater o ryddid mynegiant mohono, o fath yn y byd. Nid yw rhyddid mynegiant yn golygu hawl awtomatig i fynnu bod rhywun arall yn darparu'r platfform. Roedd Taro'r Post yn ddigon caredig i'm gwahodd i gyfrannu heddiw, ond petawn i'n dechrau mynnu bod rhaid i Garry Owen ddarparu slot deg munud i mi bob dydd, nid amharu ar fy rhyddid mynegiant fyddai gwrthod, eithr penderfyniad golygyddol synhwyrol. Yr un yw'r egwyddor yn union yn achos y sinemâu.
Y peth hanfodol am ryddid barn, wrth gwrs, yw'r hawl i gwyno am farn pobl eraill. Oes, wrth gwrs, mae gan gwsmeriaid Cristnogol y sinemâu bob hawl i roi pwysau arnynt i ail-ystyried y polisi. Ac mae gan y cwmnïau wedyn yr hawl unai i gyd-synio neu i barhau i'w hanwybyddu. Yr hyn sy'n fy nghorddi, fodd bynnag, yw tuedd barhaus a syrffedus gormod o Gristnogion i gwyno bod achosion fel hyn yn symptom o ryw fath o erledigaeth yn eu herbyn. Dyma rwy'n ei gasáu fwyaf am Gristnogaeth fodern: mae gan y ffydd statws breintiedig a gor-barchus yn ein cymdeithas o hyd, ond nid yw hynny'n ddigon i rai o'i lladmeryddion. Yn eu tyb hwy, mae trin Cristnogaeth yr un fath â phob ffydd arall (neu fel unrhyw ideoleg arall o ran hynny) gyfystyr â'u herlid a'u croeshoelio. Mae llawer iawn o'r ymateb i'r stori yma (megis ymdriniaeth ragweladwy'r Daily Mail) yn drewi o'r persecution complex pathetig yma. Yn absenoldeb unrhyw annhegwch go iawn yn erbyn Cristnogion, rhaid iddynt ei ddychmygu.
Mae'n bur amlwg, a dweud y gwir, mai ffrwyth ymgyrch PR ddigon sinigaidd gan yr Eglwys yw hyn i gyd. Mae polisïau o'r fath yn gyffredin dros ben. Wedi'r cyfan, mae cyfyngiadau llym ar y math o hysbysebion y mae modd eu darlledu ar y teledu. Ni fyddai'n syndod petai'r Eglwys yn deall hynny'n iawn o flaen llaw, ac mai'r bwriad o'r cychwyn cyntaf oedd manteisio ar gyfle i bortreadu'u hunain fel merthyrod. O gofio'r holl sylw - a hynny'n rhad ac am ddim - teg dweud bod yr ymgyrch wedi bod yn llwyddiannus. A dyma fi fy hun yn cyfrannu i'r sylw hwnnw.
Dyma ddolen i'r hysbyseb, gyda llaw; mae'r teitl a roddwyd i'r clip yn profi fy mhwynt.
Dau ddewis sydd gan y cwmnïau hyn mewn gwirionedd: y polisi presennol, neu agor y drws i hysbysebion gwleidyddol a chrefyddol o bob math. Byddai polisi o ddewis a dethol hysbysebion crefyddol neu wleidyddol unigol yn creu problemau ymarferol dyrys (a chyfreithiol, fwy na thebyg), felly chwarae'n saff yw peidio'u derbyn o gwbl.
Penderfyniad masnachol llwyr yw hynny. Mae'r mwyafrif o'r cwsmeriaid, wedi'r cyfan, yno'n unswydd er mwyn mwynhau awr a hanner o adloniant di-feddwl. Pryder perchnogion y sinemâu yw y byddai'u gorfodi i eistedd drwy bregeth, neu i wrando ar rywun ar ei focs sebon gwleidyddol, yn diflasu, dadrithio neu dramgwyddo'r cwsmeriaid hynny, gan beri iddynt aros adref yn y dyfodol. Efallai bod hynny'n wir; efallai ddim. Ond cytuno neu beidio, mae gofid y cwmnïau'n berffaith ddealladwy, a gallaf weld y ddwy ochr. Yn bersonol, petawn yn berchen ar sinema, rwy'n credu buaswn i'n fodlon derbyn arian yr Eglwys; ni welaf wahaniaeth egwyddorol o bwys rhwng hysbysebion 'gwleidyddol' a rhai ar gyfer unrhyw gynnyrch cyfalafol; mewn ffordd, mae pob hysbyseb yn wleidyddol. Ond y pwynt yw mai mater o chwaeth bersonol yw hyn, yn y pen draw.
Un peth sy'n sicr: nid mater o ryddid mynegiant mohono, o fath yn y byd. Nid yw rhyddid mynegiant yn golygu hawl awtomatig i fynnu bod rhywun arall yn darparu'r platfform. Roedd Taro'r Post yn ddigon caredig i'm gwahodd i gyfrannu heddiw, ond petawn i'n dechrau mynnu bod rhaid i Garry Owen ddarparu slot deg munud i mi bob dydd, nid amharu ar fy rhyddid mynegiant fyddai gwrthod, eithr penderfyniad golygyddol synhwyrol. Yr un yw'r egwyddor yn union yn achos y sinemâu.
Y peth hanfodol am ryddid barn, wrth gwrs, yw'r hawl i gwyno am farn pobl eraill. Oes, wrth gwrs, mae gan gwsmeriaid Cristnogol y sinemâu bob hawl i roi pwysau arnynt i ail-ystyried y polisi. Ac mae gan y cwmnïau wedyn yr hawl unai i gyd-synio neu i barhau i'w hanwybyddu. Yr hyn sy'n fy nghorddi, fodd bynnag, yw tuedd barhaus a syrffedus gormod o Gristnogion i gwyno bod achosion fel hyn yn symptom o ryw fath o erledigaeth yn eu herbyn. Dyma rwy'n ei gasáu fwyaf am Gristnogaeth fodern: mae gan y ffydd statws breintiedig a gor-barchus yn ein cymdeithas o hyd, ond nid yw hynny'n ddigon i rai o'i lladmeryddion. Yn eu tyb hwy, mae trin Cristnogaeth yr un fath â phob ffydd arall (neu fel unrhyw ideoleg arall o ran hynny) gyfystyr â'u herlid a'u croeshoelio. Mae llawer iawn o'r ymateb i'r stori yma (megis ymdriniaeth ragweladwy'r Daily Mail) yn drewi o'r persecution complex pathetig yma. Yn absenoldeb unrhyw annhegwch go iawn yn erbyn Cristnogion, rhaid iddynt ei ddychmygu.
Mae'n bur amlwg, a dweud y gwir, mai ffrwyth ymgyrch PR ddigon sinigaidd gan yr Eglwys yw hyn i gyd. Mae polisïau o'r fath yn gyffredin dros ben. Wedi'r cyfan, mae cyfyngiadau llym ar y math o hysbysebion y mae modd eu darlledu ar y teledu. Ni fyddai'n syndod petai'r Eglwys yn deall hynny'n iawn o flaen llaw, ac mai'r bwriad o'r cychwyn cyntaf oedd manteisio ar gyfle i bortreadu'u hunain fel merthyrod. O gofio'r holl sylw - a hynny'n rhad ac am ddim - teg dweud bod yr ymgyrch wedi bod yn llwyddiannus. A dyma fi fy hun yn cyfrannu i'r sylw hwnnw.
Dyma ddolen i'r hysbyseb, gyda llaw; mae'r teitl a roddwyd i'r clip yn profi fy mhwynt.
05/11/2015
Guto Ffowc
Mae'n debygol nad yw'r rhan fwyaf o bobl yn meddwl rhyw lawer am darddiad 'dathliadau' heddiw. Oes angen esgus i fwynhau ychydig o dân gwyllt, wedi'r cyfan? Eto i gyd, mae Guto Ffowc wedi dod yn boblogaidd yn y blynyddoedd diwethaf, yn bennaf oherwydd y ffilm V For Vendetta (2005). Portreadir Guto Ffowc yn y ffilm fel ffigwr chwyldroadol, sy'n bomio senedd San Steffan er mwyn dymchwel llywodraeth dotalitaraidd. Bellach, mae mygydau Guto Ffowc i'w gweld mewn nifer o brotestiadau gwrth-sefydliadol, megis rhai'r mudiadau Occupy ac Anonymous. Dywedir mai ef oedd y person olaf i fynd i Dŷ'r Cyffredin gyda chymhellion didwyll.Teg dweud bod y fytholeg yma'n garedig iawn i'r ffigwr hanesyddol go iawn. Erbyn hyn, rydym wedi anghofio mai Pabydd adweithiol ffwndamentalaidd oedd Guto Ffowc (nes yn gymharol ddiweddar, dathliad Protestanaidd oedd Tachwedd y 5ed i ddiolch i Dduw am drechu'r ymdrech i'n troi i gyd yn Babyddion drachefn). Do, fe geisiodd ymosod ar gyfundrefn ormesol Brotestanaidd y brenin Iago, ond ei obaith oedd gosod llywodraeth Babyddol ormesol yn ei lle. Nid gormes oedd y broblem yn ei farn ef, ond y ffaith mai'r ochr anghywir oedd â'r grym. Roedd yn gobeithio cael gormesu eraill yn hytrach na chael ei ormesu ei hun. A dweud y gwir, nid oedd hyd yn oed wedi chwarae rhan arbennig o flaenllaw yn y cynllwyn. Robert Catesby oedd yr arweinydd; dim ond digwydd cael ei ddal tra'n goruchwylio'r powdwr gwn wnaeth Guto.
A yw hyn yn bwysig? Cyfyd cwestiynau diddorol, am wn i, am natur a tharddiad mytholeg a symbolau. Mae ffigurau hanesyddol yn aml yn dod i gynrychioli a symboleiddio gwerthoedd yn y dyfodol a fyddai, fwy na thebyg, wedi bod yn destun syndod iddynt (rwy'n fodlon mentro, er enghraifft, nad oedd Owain Glyndŵr yn ddyn arbennig o ddymunol mewn gwirionedd). Os oes gwers fan hyn, efallai mai honno yw nad yw chwyldro'n amcan ddefnyddiol ynddi'i hun. Rhaid cael syniad gwell i'w osod yn lle'r gyfundrefn bresennol. Mae chwyldro er mwyn chwyldro, er yn hwyl a chyffrous ar y pryd, yn gêm beryglus.
Eironi druenus i gloi. Mae protestwyr gwrth-gyfalafol yn gwario ffortiwn ar y mygydau Guto Ffowc yma. I ble aiff yr arian? I goffrau Time Warner, un o gwmnïau masnachol mwyaf y byd. Chwyldro yn wir.
13/09/2015
Y 'canol' gwleidyddol
Gyda Jeremy Corbyn bellach wedi'i ethol yn arweinydd y Blaid Lafur, mae'n sicr y clywn fwy fyth o ddadlau ynghylch y broblem fawr honedig sy'n ei wynebu, sef na fyddai'n etholadwy. Mae llawer o bwysigion sefydliadol y blaid yn pryderu ei fod yn rhy bell i'r chwith yn wleidyddol, ac mai symud yn ôl i'r 'canol' ddylai Llafur ei wneud os ydynt am greu llywodraeth yn 2020. Y broblem, yn fy marn i, yw bod y 'canol gwleidyddol', neu'r 'cymhedrol', yn gysyniad trafferthus.
Y broblem gyntaf yw'r dybiaeth mai'r 'canol', yn anorfod, yw'r lle cywiraf i fod. Os yw person A yn dadlau un peth, a pherson B yn arddel y gwrthwyneb, mae yna duedd, yn enwedig yn y cyfryngau modern, i gasglu bod rhaid i'r gwir fod rywle yn y canol rhyngddynt. Diau bod hynny'n wir weithiau. Ond dro arall, mae un person yn iawn a'r llall yn hollol anghywir, ac mae chwilio am gyfaddawd 'cymhedrol' yn anonest. Gwelir hyn yn aml mewn dadleuon am bynciau gwyddonol, a'r sylw anhaeddiannol a roddir i bobl sy'n gwadu ein bod yn cael effaith ar yr hinsawdd, er enghraifft, neu i greadyddion. Mae'r un peth yn wir, weithiau, gyda gwleidyddiaeth.
Mae'r ail broblem yn ymwneud â holl bwrpas gwleidydda, ac rwyf wedi cyffwrdd arni ar y blog o'r blaen. Yn arddangosol, o leiaf, pan mae rhywun yn penderfynu mynd yn wleidydd, eu rheswm yw bod ganddynt gasgliadau o safbwyntiau ac egwyddorion y maent yn deisyfu eu rhoi ar waith. Rwy'n cytuno'n llwyr â'r athronydd ceidwadol Edmund Burke: cyn etholiad, dylai gwleidyddion egluro'u polisïau'n onest, a cheisio darbwyllo'r etholwyr bod y polisïau hynny'n gywir. Ar ôl yr etholiad, dylent barhau i ddilyn eu cydwybod, gan gynnwys pan all hynny fod yn niweidiol i'w gobeithion yn yr etholiad nesaf. Celwydd yw addasu safbwyntiau er mwyn cydymffurfio â barn y cyhoedd. Yn fy marn i, mae gwleidyddion yn treulio llawer iawn gormod o amser yn ceisio 'apelio' at eu hetholwyr, a llawer gormod o amser yn eu hetholaethau. Rwy'n disgwyl i aelodau seneddol dreulio'u hamser yn ceisio gwireddu eu syniadau ideolegol mewn deddfwrfa genedlaethol. Yn y bôn, fy nadl yw na ddylai gwleidyddion adael i'r cyhoedd gael unrhyw ddylanwad ar eu hymddygiad. Breuddwyd gwrach iwtopaidd yw hyn, wrth reswm, ond dyma'r ddelfryd y dylid anelu amdano, yn fy marn i.
Mae hyn yn arwain at y brif broblem, sef y syniad bod y 'canol gwleidyddol' rywsut yn bodoli fel endid annibynnol, y tu hwnt i'n rheolaeth, a bod unrhyw shifft i'r dde neu'r chwith yn anochel. Lol amlwg yw hyn. Do, mae'r canol gwleidyddol ym Mhrydain wedi symud cryn dipyn i'r dde, ar faterion economaidd, dros y degawdau diwethaf. Ond y rheswm am hynny yw mai'r Blaid Geidwadol sydd wedi'i symud yno. Wrth i 'eithafwyr' (yn ystyr llythrennol y gair) geisio gwthio'r ffiniau ymhellach ac ymhellach, mae ffenestr Overton, sef yr amrediad o safbwyntiau a ystyrir yn 'dderbyniol', yn dilyn ychydig y tu ôl. Hynny yw, er mwyn gwneud i syniad swnio'n fwy credadwy, mae'n help os oes rhywun arall, ar yr un pryd, yn gwyntyllu syniad mwy 'eithafol' fyth ar yr un pryd. Pe cyflawnir hynny, gellir wedyn gwthio pethau ymhellach ac ymhellach eto, ac yn y blaen.
Nid oes dwywaith mai'r Ceidwadwyr sydd wedi bod yn symud ffenestr Overton i'w dibenion eu hunain ers cenhedlaeth, bellach. Dyma alluogodd Margaret Thatcher i ddatgan mai ei llwyddiant gwleidyddol pennaf oedd Tony Blair a Llafur Newydd. Mewn termau absoliwt, roedd llywodraeth Blair ymhellach o lawer i'r dde, yn economaidd, nag oedd Thatcher erioed. Yng nghyfnod Callaghan, byddai hyd yn oed y Ceidwadwyr wedi ystyried syniadau Blair yn eithafol. Dilyn ffenestr Overton yn dawel bach y mae Llafur wedi bod yn gwneud yn y cyfnod yma; roeddent wedi rhoi'r gorau i frwydro i geisio tynnu'r ffenestr i'r chwith drachefn. Yn y pen draw, roeddent yn cydnabod eu bod wedi colli'r ddadl i raddau helaeth, a'n gwerthu'u hunain fel fersiwn ychydig yn llai milain na'r Blaid Geidwadol.
Nid felly raid i bethau fod. Rwy'n amheus iawn o'r dybiaeth bod newidiadau a datblygiadau ideolegol yn anorfod (ac rwyf felly'n anghytuno â syniadau Marx ynghylch penderfyniaeth). Yn yr un modd, roedd Martin Luther King (neu, yn hytrach, Theodore Parker) yn anghywir, yn fy marn i, pan ddywedodd bod 'the arc of the moral universe is long, but it bends toward justice.' Mae'n wir bod cymdeithas erbyn heddiw yn fwy cyfiawn nag y bu mewn sawl ffordd, gan roi hawliau i grwpiau a ormeswyd gynt (hynny yw, wrth i'r 'canol' economaidd symud i'r dde, mae'r 'canol' cymdeithasol wedi mynd i'r cyfeiriad arall), ond dim ond trwy ymgyrchu a brwydro caled iawn y cafwyd hynny. Nid oedd yn sicr o ddigwydd o bell ffordd, ac os nad ydym yn ofalus gall y bwa blygu'r holl ffordd yn ôl i'r cyfeiriad anghywir drachefn, fel sy'n digwydd yn Rwsia, er enghraifft, ar hyn o bryd.
Gall fod yn wir, am wn i, bod y Ceidwadwyr yn hollol gywir, yn wrthrychol, i ddweud bod llymder economaidd yn angenrheidiol, a bod rhaid torri ar fudd-daliadau a phreifateiddio gwasanaethau cyhoeddus. Rwy'n amheus o hynny, yn bersonol. Ond ar hyn o bryd, mae'n cael ei dderbyn yn ddi-gwestiwn. Y dybiaeth yw bod y 'canol' yn derbyn y dadleuon, a dyna'i diwedd hi.
Os dim byd arall, efallai bydd arweinyddiaeth Corbyn yn ehangu ffenestr Overton a'n rhoi llwyfan amlycach i well amrediad o syniadau. Mae'n hen bryd i Lafur roi cynnig ar symud y 'canol' i'r cyfeiriad arall yn hytrach na dilyn hen olion traed eu gwrthwynebwyr Ceidwadol yn ddi-gwestiwn. Agwedd syrffedus mewn gwleidyddiaeth yw'r duedd i osgoi mynegi rhai polisïau ar y sail eu bod yn amhoblogaidd. Ond os nad yw'r syniadau hynny'n cael eu gwyntyllu'n gyhoeddus yn y lle cyntaf, mae'r broffwydoliaeth honno'n sicr o wireddu'i hun.
Y broblem gyntaf yw'r dybiaeth mai'r 'canol', yn anorfod, yw'r lle cywiraf i fod. Os yw person A yn dadlau un peth, a pherson B yn arddel y gwrthwyneb, mae yna duedd, yn enwedig yn y cyfryngau modern, i gasglu bod rhaid i'r gwir fod rywle yn y canol rhyngddynt. Diau bod hynny'n wir weithiau. Ond dro arall, mae un person yn iawn a'r llall yn hollol anghywir, ac mae chwilio am gyfaddawd 'cymhedrol' yn anonest. Gwelir hyn yn aml mewn dadleuon am bynciau gwyddonol, a'r sylw anhaeddiannol a roddir i bobl sy'n gwadu ein bod yn cael effaith ar yr hinsawdd, er enghraifft, neu i greadyddion. Mae'r un peth yn wir, weithiau, gyda gwleidyddiaeth.
Mae'r ail broblem yn ymwneud â holl bwrpas gwleidydda, ac rwyf wedi cyffwrdd arni ar y blog o'r blaen. Yn arddangosol, o leiaf, pan mae rhywun yn penderfynu mynd yn wleidydd, eu rheswm yw bod ganddynt gasgliadau o safbwyntiau ac egwyddorion y maent yn deisyfu eu rhoi ar waith. Rwy'n cytuno'n llwyr â'r athronydd ceidwadol Edmund Burke: cyn etholiad, dylai gwleidyddion egluro'u polisïau'n onest, a cheisio darbwyllo'r etholwyr bod y polisïau hynny'n gywir. Ar ôl yr etholiad, dylent barhau i ddilyn eu cydwybod, gan gynnwys pan all hynny fod yn niweidiol i'w gobeithion yn yr etholiad nesaf. Celwydd yw addasu safbwyntiau er mwyn cydymffurfio â barn y cyhoedd. Yn fy marn i, mae gwleidyddion yn treulio llawer iawn gormod o amser yn ceisio 'apelio' at eu hetholwyr, a llawer gormod o amser yn eu hetholaethau. Rwy'n disgwyl i aelodau seneddol dreulio'u hamser yn ceisio gwireddu eu syniadau ideolegol mewn deddfwrfa genedlaethol. Yn y bôn, fy nadl yw na ddylai gwleidyddion adael i'r cyhoedd gael unrhyw ddylanwad ar eu hymddygiad. Breuddwyd gwrach iwtopaidd yw hyn, wrth reswm, ond dyma'r ddelfryd y dylid anelu amdano, yn fy marn i.
Mae hyn yn arwain at y brif broblem, sef y syniad bod y 'canol gwleidyddol' rywsut yn bodoli fel endid annibynnol, y tu hwnt i'n rheolaeth, a bod unrhyw shifft i'r dde neu'r chwith yn anochel. Lol amlwg yw hyn. Do, mae'r canol gwleidyddol ym Mhrydain wedi symud cryn dipyn i'r dde, ar faterion economaidd, dros y degawdau diwethaf. Ond y rheswm am hynny yw mai'r Blaid Geidwadol sydd wedi'i symud yno. Wrth i 'eithafwyr' (yn ystyr llythrennol y gair) geisio gwthio'r ffiniau ymhellach ac ymhellach, mae ffenestr Overton, sef yr amrediad o safbwyntiau a ystyrir yn 'dderbyniol', yn dilyn ychydig y tu ôl. Hynny yw, er mwyn gwneud i syniad swnio'n fwy credadwy, mae'n help os oes rhywun arall, ar yr un pryd, yn gwyntyllu syniad mwy 'eithafol' fyth ar yr un pryd. Pe cyflawnir hynny, gellir wedyn gwthio pethau ymhellach ac ymhellach eto, ac yn y blaen.
Nid oes dwywaith mai'r Ceidwadwyr sydd wedi bod yn symud ffenestr Overton i'w dibenion eu hunain ers cenhedlaeth, bellach. Dyma alluogodd Margaret Thatcher i ddatgan mai ei llwyddiant gwleidyddol pennaf oedd Tony Blair a Llafur Newydd. Mewn termau absoliwt, roedd llywodraeth Blair ymhellach o lawer i'r dde, yn economaidd, nag oedd Thatcher erioed. Yng nghyfnod Callaghan, byddai hyd yn oed y Ceidwadwyr wedi ystyried syniadau Blair yn eithafol. Dilyn ffenestr Overton yn dawel bach y mae Llafur wedi bod yn gwneud yn y cyfnod yma; roeddent wedi rhoi'r gorau i frwydro i geisio tynnu'r ffenestr i'r chwith drachefn. Yn y pen draw, roeddent yn cydnabod eu bod wedi colli'r ddadl i raddau helaeth, a'n gwerthu'u hunain fel fersiwn ychydig yn llai milain na'r Blaid Geidwadol.
Nid felly raid i bethau fod. Rwy'n amheus iawn o'r dybiaeth bod newidiadau a datblygiadau ideolegol yn anorfod (ac rwyf felly'n anghytuno â syniadau Marx ynghylch penderfyniaeth). Yn yr un modd, roedd Martin Luther King (neu, yn hytrach, Theodore Parker) yn anghywir, yn fy marn i, pan ddywedodd bod 'the arc of the moral universe is long, but it bends toward justice.' Mae'n wir bod cymdeithas erbyn heddiw yn fwy cyfiawn nag y bu mewn sawl ffordd, gan roi hawliau i grwpiau a ormeswyd gynt (hynny yw, wrth i'r 'canol' economaidd symud i'r dde, mae'r 'canol' cymdeithasol wedi mynd i'r cyfeiriad arall), ond dim ond trwy ymgyrchu a brwydro caled iawn y cafwyd hynny. Nid oedd yn sicr o ddigwydd o bell ffordd, ac os nad ydym yn ofalus gall y bwa blygu'r holl ffordd yn ôl i'r cyfeiriad anghywir drachefn, fel sy'n digwydd yn Rwsia, er enghraifft, ar hyn o bryd.
Gall fod yn wir, am wn i, bod y Ceidwadwyr yn hollol gywir, yn wrthrychol, i ddweud bod llymder economaidd yn angenrheidiol, a bod rhaid torri ar fudd-daliadau a phreifateiddio gwasanaethau cyhoeddus. Rwy'n amheus o hynny, yn bersonol. Ond ar hyn o bryd, mae'n cael ei dderbyn yn ddi-gwestiwn. Y dybiaeth yw bod y 'canol' yn derbyn y dadleuon, a dyna'i diwedd hi.
Os dim byd arall, efallai bydd arweinyddiaeth Corbyn yn ehangu ffenestr Overton a'n rhoi llwyfan amlycach i well amrediad o syniadau. Mae'n hen bryd i Lafur roi cynnig ar symud y 'canol' i'r cyfeiriad arall yn hytrach na dilyn hen olion traed eu gwrthwynebwyr Ceidwadol yn ddi-gwestiwn. Agwedd syrffedus mewn gwleidyddiaeth yw'r duedd i osgoi mynegi rhai polisïau ar y sail eu bod yn amhoblogaidd. Ond os nad yw'r syniadau hynny'n cael eu gwyntyllu'n gyhoeddus yn y lle cyntaf, mae'r broffwydoliaeth honno'n sicr o wireddu'i hun.
16/08/2015
Ffolineb gwahardd cnydau wedi'u haddasu'n enetig
Digalon oedd darllen am fwriad llywodraeth yr Alban i wahardd cnydau wedi'u haddasu'n enetig. Mae obsesiwn y mudiad gwyrdd â'r pwnc hwn yn peri cryn rwystredigaeth i mi, a dweud y gwir, gan nad oes sail wyddonol o gwbl i'r pryderon. I'r gwrthwyneb, mae'n faes addawol dros ben, gyda llawer o fanteision o safbwynt amgylcheddol a sosio-economaidd.
Y gwir yw ein bod wedi bod yn ddiwyd yn addasu planhigion, ac anifeiliaid o ran hynny, yn enetig ers miloedd o flynyddoedd. Dyna holl sylfaen amaethyddiaeth: rydym yn dewis y cnydau neu'r da byw sy'n diwallu ein hangenion orau, a defnyddio'r rheiny er mwyn cynhyrchu'r genhedlaeth nesaf. Dyma sut y bu i india-corn gynyddu mor ddramatig mewn maint dros gyfnod o 10,000 o flynyddoedd, er enghraifft. Esblygiad wedi'i lywio gan bobl ydyw yn y pen draw. Mewn geiriau eraill: addasu genetig.
Yr unig wahaniaeth yn achos yr hyn sy'n peri braw i rai pobl heddiw yw bod yr addasu hwnnw'n digwydd mewn labordy, a'n cael ei wneud gan wyddonwyr mewn cotiau gwyn. Yr un yw'r nod yn union, sef cynhyrchu mathau o fwyd sy'n haws i'w cynhyrchu. Er enghraifft, mae cynhyrchu cnydau newydd sy'n apelio llai at bryfetach yn golygu bod angen defnyddio llai o blaladdwyr. Mae hynny - yn hollol ddi-amwys - yn fuddiol dros ben i'r ffermwr a'r amgylchedd. Yn yr un modd, bydd modd cynnyrchu mwy a mwy o fwyd gan ddefnyddio llai o dir a gwrtaith. Unwaith eto, da yw hyn i gyd, heb ddadleuon da yn erbyn. Mewn gwledydd tlawd yn arbennig, mae addasu cnydau'n enetig yn cynnig gobaith anferthol.
Mae carfan o'r mudiad amgylcheddol sy'n obsesiynu ynghylch y 'naturiol', sydd, yn eu tyb hwy, yn rhagori ar yr 'artiffisial'. Nonsens fel hyn sy'n arwain at honiadau hanner-pan fel y syniad bod 'cemegion' yn ddrwg yn eu crynswth, er mai cemegion yw popeth, yn llythrennol, yn y byd i gyd (gan gynnwys quinoa). Nid syniadau blaengar mo'r rhain, eithr y gwrthwyneb. Lol emosiynol gwrth-wyddonol ydyw, ac mae'r sawl sy'n ei harddel yn Luddites adweithiol. Dylai amgylcheddwyr call ymbellhau oddi wrthynt.
Y gwir yw ein bod wedi bod yn ddiwyd yn addasu planhigion, ac anifeiliaid o ran hynny, yn enetig ers miloedd o flynyddoedd. Dyna holl sylfaen amaethyddiaeth: rydym yn dewis y cnydau neu'r da byw sy'n diwallu ein hangenion orau, a defnyddio'r rheiny er mwyn cynhyrchu'r genhedlaeth nesaf. Dyma sut y bu i india-corn gynyddu mor ddramatig mewn maint dros gyfnod o 10,000 o flynyddoedd, er enghraifft. Esblygiad wedi'i lywio gan bobl ydyw yn y pen draw. Mewn geiriau eraill: addasu genetig.
Yr unig wahaniaeth yn achos yr hyn sy'n peri braw i rai pobl heddiw yw bod yr addasu hwnnw'n digwydd mewn labordy, a'n cael ei wneud gan wyddonwyr mewn cotiau gwyn. Yr un yw'r nod yn union, sef cynhyrchu mathau o fwyd sy'n haws i'w cynhyrchu. Er enghraifft, mae cynhyrchu cnydau newydd sy'n apelio llai at bryfetach yn golygu bod angen defnyddio llai o blaladdwyr. Mae hynny - yn hollol ddi-amwys - yn fuddiol dros ben i'r ffermwr a'r amgylchedd. Yn yr un modd, bydd modd cynnyrchu mwy a mwy o fwyd gan ddefnyddio llai o dir a gwrtaith. Unwaith eto, da yw hyn i gyd, heb ddadleuon da yn erbyn. Mewn gwledydd tlawd yn arbennig, mae addasu cnydau'n enetig yn cynnig gobaith anferthol.
Mae carfan o'r mudiad amgylcheddol sy'n obsesiynu ynghylch y 'naturiol', sydd, yn eu tyb hwy, yn rhagori ar yr 'artiffisial'. Nonsens fel hyn sy'n arwain at honiadau hanner-pan fel y syniad bod 'cemegion' yn ddrwg yn eu crynswth, er mai cemegion yw popeth, yn llythrennol, yn y byd i gyd (gan gynnwys quinoa). Nid syniadau blaengar mo'r rhain, eithr y gwrthwyneb. Lol emosiynol gwrth-wyddonol ydyw, ac mae'r sawl sy'n ei harddel yn Luddites adweithiol. Dylai amgylcheddwyr call ymbellhau oddi wrthynt.
20/04/2015
Ynghylch ymateb i gorddwyr proffesiynol
Sut ddylai pobl synhwyrol ymateb i'r stwff yma? Dechreuwn trwy ddweud sut na ddylid gwneud. Yn benodol, ni ddylwn alw'r heddlu. Er mor uffernol y safbwynt, ni ddylai ei fynegi fod yn anghyfreithlon. Dylai fod ganddi hawl i'w barn, a dylai fod gan bapurau newydd yr hawl i roi platfform iddi os mai dyna'u dymuniad.
Yn ail, ni ddylwn geisio cysuro'n hunain trwy ddweud bod 1) ei barn yn unigryw, a 2) nad yw'n ddidwyll. Y gwir yw mai'r hyn sy'n frawychus am y golofn yw'r ffaith ei bod yn adlewyrchu barn lled-gyffredin, nid ei bod rywsut yn eithriadol. Rhaid i ni roi'r gorau i dwyllo ein hunain bod rhagfarn yn beth prin erbyn hyn.
Gallwn gymharu'r sefyllfa â phobl fel Ann Coulter a Rush Limbaugh yn America, shock jocks sy'n ymhyfrydu mewn dweud pethau twp ac ymfflamychol iawn am ryddfrydwyr a Democratiaid, ac sy'n gwerthu llyfrau, a denu gwylwyr a gwrandawyr, wrth eu miliynau. Dro ar ôl tro, fe welwch bobl synhwyrol yn gwadu'r posibilrwydd bod y ddau wir yn credu'r hyn y maent yn ei ddweud, gan eu bod mor 'eithafol'; dim ond chwarae cymeriad er mwyn gwneud arian y maent, meddir. Mae'r celwydd yma'n anghyfrifol. Wedi'r cyfan, os oes ganddynt gynulleidfa o filiynau, a'r rheiny i gyd yn amlwg yn cytuno â'r hyn sy'n cael ei ddweud, yna nid yw'n annhebygol o gwbl bod Coulter a Limbaugh eu hunain yn ei gredu hefyd. QED. Mae'r un rhesymeg yn dilyn yn achos awdur y golofn uchod; gwirion fyddai awgrymu bod mwyafrif, neu nyd yn oed leiafrif sylweddol, o'r darllenwyr yn ffieiddio. Y gwrthwyneb sy'n debygol o fod yn wir.
Dyma pam rwy'n amheus iawn bod anwybyddu pobl fel hyn yn ddoeth. Nid yw cuddio'n pennau yn y tywod yn debygol o gyflawni unrhyw beth o werth. Rhaid ei herio'n ffyrnig. Mae'r byd yn llawn pobl annifyr iawn o hyd, a dylid cydnabod hynny.
16/04/2015
Dirywiad parhaol y system ddwy blaid
Mae datgan bod newid parhaol ar droed mewn gwleidyddiaeth yn gêm beryglus. Pan mae plaid a fu'n boblogaidd yn dechrau llithro, ceir milltiroedd o golofnau yn ein papurau newydd yn darogan nad oes ffordd yn ôl iddynt. Ond bron bob tro, yn hwyr neu'n hwyrach, yn ôl y dônt. Rwyf am fentro dweud, serch hynny, bod y gwleidyddiaeth aml-bleidiol newydd sydd wedi dod i'r amlwg yn ystod yr ymgyrch bresennol yn barhaol.
Y peth pwysig i'w gofio yw nad yw dirywiad y system ddwy blaid - Llafur a'r Ceidwadwyr - yn ffenomen newydd o gwbl. Yn etholiad cyffredinol 1951, cafodd y ddwy blaid honno bron 97% o'r bleidlais rhyngddynt, sy'n ffigwr syfrdanol. Syrthio'n raddol a chyson a wnaeth y cyfanswm hwnnw'n ystod y degawdau canlynol, gan gyrraedd tua dwy draean ar gyfer yr etholiad hwn. Nid oes rheswm i ddisgwyl i'r broses yma newid cyfeiriad.
Llwyddiant yr SNP fydd y stori fawr ar Fai yr 8fed, wrth gwrs. Disgwylir iddynt ennill mwyafrif swmpus o 59 sedd seneddol yr Alban, o'i gymharu â'u chwech presennol. Yn hanesyddol, mae'r system cyntaf i'r felin wedi gweithio'n erbyn y pleidiau llai, gyda'r SNP a Phlaid Cymru yn eu plith. Erbyn hyn, fodd bynnag, gyda thwf rhyfeddol yr SNP, mae'r system, yn sydyn ddigon, yn fanteisiol i'r blaid honno. Mae'n bosibl y bydd tua hanner pleidlais boblogaidd yr Alban yn ddigon iddynt ennill tua 80% o holl seddau'r wlad (cymharer hyn gyda UKIP, sy'n debygol o ennill tua 13% o'r bleidlais ym Mhrydain gyfan ond dim ond rhyw ddwy sedd). Canlyniad anochel hyn yw bod y ddwy blaid fawr, sydd cyn hyn wedi bod yn ddirmygus o'r syniad o gynrychiolaeth gyfrannol, bellach wedi sylweddoli bod y system cyntaf i'r felin yn annheg. Maent yn gywir, wrth gwrs; mae'n annheg dros ben.
Yn dilyn yr etholiad, rwy'n darogan y bydd trafodaeth ddifrifol, o'r diwedd, am ddiwygio'r system etholiadol (mwy felly na'r hyn a gafwyd yn ystod ymgyrch y refferendwm ar y bleidlais amgen). Pwdu'r ddwy blaid fawr oherwydd llwyddiant yr SNP fydd y sbardun, ond er y rhagrith digywilydd, bydd hynny i'w groesawu. Y gwir yw nad oes modd cyfiawnhau cyntaf i'r felin mewn system lle nad oes unrhyw blaid unigol yn ennill mwy na thua traean o'r bleidlais.
Bydd unrhyw elfen o gyfraniaeth wedyn yn golygu mwy o lais, ar y cyfan, i bleidiau amgen, a bydd hynny yn ei dro yn ei gwneud yn anos i'r system ddwy blaid ddychwelyd i'w hanterth. Mantais arall i hyn i gyd yw y bydd pawb yn cael eu gorfodi i ymddwyn yn llawer aeddfetach ynghylch clymbleidio. Os yw llwyddiant cynyddol yr SNP am olygu ail refferendwm, a honno'n llwyddiannus, efallai mai anrheg gadael yr Alban i weddill Prydain fydd system etholiadol mwy synhwyrol.
Y peth pwysig i'w gofio yw nad yw dirywiad y system ddwy blaid - Llafur a'r Ceidwadwyr - yn ffenomen newydd o gwbl. Yn etholiad cyffredinol 1951, cafodd y ddwy blaid honno bron 97% o'r bleidlais rhyngddynt, sy'n ffigwr syfrdanol. Syrthio'n raddol a chyson a wnaeth y cyfanswm hwnnw'n ystod y degawdau canlynol, gan gyrraedd tua dwy draean ar gyfer yr etholiad hwn. Nid oes rheswm i ddisgwyl i'r broses yma newid cyfeiriad.
Llwyddiant yr SNP fydd y stori fawr ar Fai yr 8fed, wrth gwrs. Disgwylir iddynt ennill mwyafrif swmpus o 59 sedd seneddol yr Alban, o'i gymharu â'u chwech presennol. Yn hanesyddol, mae'r system cyntaf i'r felin wedi gweithio'n erbyn y pleidiau llai, gyda'r SNP a Phlaid Cymru yn eu plith. Erbyn hyn, fodd bynnag, gyda thwf rhyfeddol yr SNP, mae'r system, yn sydyn ddigon, yn fanteisiol i'r blaid honno. Mae'n bosibl y bydd tua hanner pleidlais boblogaidd yr Alban yn ddigon iddynt ennill tua 80% o holl seddau'r wlad (cymharer hyn gyda UKIP, sy'n debygol o ennill tua 13% o'r bleidlais ym Mhrydain gyfan ond dim ond rhyw ddwy sedd). Canlyniad anochel hyn yw bod y ddwy blaid fawr, sydd cyn hyn wedi bod yn ddirmygus o'r syniad o gynrychiolaeth gyfrannol, bellach wedi sylweddoli bod y system cyntaf i'r felin yn annheg. Maent yn gywir, wrth gwrs; mae'n annheg dros ben.
Yn dilyn yr etholiad, rwy'n darogan y bydd trafodaeth ddifrifol, o'r diwedd, am ddiwygio'r system etholiadol (mwy felly na'r hyn a gafwyd yn ystod ymgyrch y refferendwm ar y bleidlais amgen). Pwdu'r ddwy blaid fawr oherwydd llwyddiant yr SNP fydd y sbardun, ond er y rhagrith digywilydd, bydd hynny i'w groesawu. Y gwir yw nad oes modd cyfiawnhau cyntaf i'r felin mewn system lle nad oes unrhyw blaid unigol yn ennill mwy na thua traean o'r bleidlais.
Bydd unrhyw elfen o gyfraniaeth wedyn yn golygu mwy o lais, ar y cyfan, i bleidiau amgen, a bydd hynny yn ei dro yn ei gwneud yn anos i'r system ddwy blaid ddychwelyd i'w hanterth. Mantais arall i hyn i gyd yw y bydd pawb yn cael eu gorfodi i ymddwyn yn llawer aeddfetach ynghylch clymbleidio. Os yw llwyddiant cynyddol yr SNP am olygu ail refferendwm, a honno'n llwyddiannus, efallai mai anrheg gadael yr Alban i weddill Prydain fydd system etholiadol mwy synhwyrol.
Subscribe to:
Posts (Atom)