Edrych ymlaen at farwolaeth Elizabeth Windsor

Rwyf wedi bod yn weriniaethwr erioed, ond mae fy safbwynt wedi caledu'n arw dros y flwyddyn ddiwethaf neu ddwy. Cyn hynny, roeddwn yn cytuno'n llwyr bod y teulu brenhinol yn gysyniad od a dwl, ond nid oeddwn yn credu bod fawr o ddiben nac angen gwastraffu llawer o amser yn ymgyrchu'n ei erbyn. Erbyn hyn, fodd bynnag, rwy'n casáu'r holl falu cachu gyda chas perffaith a'n dyheu cael gwared arnynt. Mae'n siwr bod amhosibilrwydd dianc rhag y briodas fawr y llynedd a holl lol y jiwbilî y penwythnos yma wedi bod yn ffactorau allweddol yn y chwerwi llwyr yma.

Ffactor arall yw rhywbeth rwyf wedi ceisio'i drafod o'r blaen, sef y sylweddoliad bod anffyddwyr a gweriniaethwyr yn wynebu brwydrau pur debyg. Gan fy mod eisoes wedi hen ymstyfnigo yn fy anffyddiaeth, er cysondeb roedd rhaid gwneud yn yr achos arall hefyd.

Er mai lleiafrif o Brydeinwyr sy'n mynychu gwasanaethau crefyddol erbyn hyn, mae'n siwr bod mwyafrif, pe gofynnech iddynt, yn rhyw gredu bod ffydd grefyddol yn "beth da". Yn yr un ffordd, mae mwyafrif o Brydeinwyr yn lled-gefnogol i'r frenhines (yn wir, mae'r ffigwr o oddeutu 80% wedi bod yn ddigon cyson ers rhai degawdau) hyd yn oed os yw llawer, pe gofynnech, yn cydnabod ei bod yn ffrwyth system od, hynafol neu annemocrataidd. Hynny yw, er bod llawer iawn o bobl nad ydynt yn cefnogi crefydd neu'r frenhiniaeth yn eithriadol o frwd, cymharol brin yw'r sawl sy'n barod i gymryd y cam pwysig hwnnw a dadlau'n gyhoeddus yn eu herbyn. Mae anffyddwyr a gweriniaethwyr yn aml yn ennyn ymateb digon tebyg pan maent yn mynegi eu barn ar y pynciau: difaterwch, codi ysgwydd a'r cwestiwn "pa ots? Mae'n ddigon di-niwed". Ein gorchwyl yn y ddau achos yw atgoffa pawb nad yw hynny'n wir.

Un gobaith sydd gennyf yw mai hoffter personol tuag at Mrs Windsor sy'n gyfrifol am ddyhead cymaint o bobl i addurno'u partïon stryd gyda'i hwyneb y penwythnos yma. Nid oes unrhyw un o dan 65 oed yn cofio unrhyw un arall ar yr orsedd, ac er popeth y mae'r hen wraig yn ei chynrychioli, mae'n wir ei bod yn ymddangos fel person digon addfwyn a di-dwyll. Mae lle i gredu nad yw ei mab hynaf, ar y llaw arall, yn dod yn agos ati o ran poblogrwydd. Gall ddiwrnod coroni brenin Charles III felly fod yn allweddol iawn yn hanes yr ymgyrch yn erbyn statws anhaeddiannol ei deulu. Oherwydd hyn, ac er mor neis yw Mrs Windsor yn ôl pob golwg, mae'n anodd gwadu fy mod yn edrych ymlaen at ei marwolaeth neu ei hymddeoliad. Ar ôl rhai wythnosau o alaru cyfoglyd, ac ar ôl i'w mab fwynhau rhyw fath o "Charles bounce" anochel am gyfnod, rwy'n gobeithio y daw'r deyrnas od yma, yn hwyr neu'n hwyrach, i sylweddoli bod angen cael gwared ar y gyfundrefn gyfansoddiadol ryfeddol fydd wedi'i benodi'n bennaeth ar y wladwriaeth yn ddi-wrthwynebiad.