"Diwygiad" Cwmbrân

Mae'r Victory Church yng Nghwmbrân wedi dod yn eithriadol o boblogaidd ers dechrau ychydig fisoedd yn ôl. Fe gafodd sylw ar Newyddion S4C neithiwr, oherwydd mae'r eglwys, a'r parchedig carismataidd ifanc Richard Taylor, yn honni bod dwsinau o'u cyd-addolwyr wedi cael eu gwella, trwy weddi a defodau ofergoelus eraill, o bob math o afiechydon ac anafiadau, gan gynnwys canser. Mae ambell un wedi cymharu'r peth â diwygiad Evan Roberts ym 1904.

Mae awdur y cofnod blog yma'n amlwg yn frwdfrydig iawn am yr hyn sy'n digwydd yno. Dyfynnaf ambell ddarn o'r adran am y iechydwriaeth honedig:

Some of the healing that have occurred through the Cwmbran Outpouring in the last few weeks have been extraordinary. One thing that is striking is the way in which the leaders are careful to verify each story of healing which they receive. Just a few stories will have to suffice to give an idea of what is happening.

A young man who recently became a Christian received prayer for his wrist after damaging it when he fell off his motorbike. He was instantaneously healed and did press ups at the front of the church to test it out.

An older lady who is hungry for Jesus has received more than she expected after her withered hand straightened and arthritis subsided! She feels miraculous improvement and cannot believe what God has done for her!

A brain tumour that a young girl has been suffering with has shrunk significantly. She has been told she will not need any more chemotherapy!

Some  people left one of the meetings not knowing whether to wear their glasses any more as everything now looked blurry with them on! 

A woman with a serious hormone imbalance healed as she drove home from meeting last night. Began to weep. Had to stop. Felt work of God in her. Heard voice of God: ‘It’s gone’. Cried. Then heard again ‘It’s gone’.

A young man was completely healed from leukaemia, and had the blood tests necessary to prove it.

A man with tumours on his neck found they had completely disappeared after he was prayed for.

Another man, his rib-cage pushed out of shape by a tumour found that it had completely disappeared, and his rib-cage returned to its normal position.


A young girl was completely healed of Bell's Palsy after being prayed for in a meeting. She is now medication free, and her doctors were astounded. She was also filled with the Holy Spirit, and her attacks of severe anxiety have completely gone. She used to wake up each night screaming in fear, but has slept peacefully ever since.

Yr honiadau am ganser sy'n fy mhryderu fwyaf, er bod y gweddill yn gwbl hurt hefyd. Yn wir, mae'n anghyfreithlon gwneud honiadau di-sail am wella pobl rhag y clefyd hwnnw; mae'n fater hynod ddifrifol, am y rheswm amlwg bod codi gobeithion pobl fel hyn yn golygu eu bod yn mynd i fod yn llai tebygol o weld doctoriaid go iawn neu o dderbyn y triniaethau meddygol priodol. Yn syml iawn, mae haeru pethau fel hyn yn arwain yn uniongyrchol at farwolaethau di-angen. Nid siarad gwag mo hyn: mae hynny'n digwydd yn drychinebus o aml (dyddiad heddiw sydd ar yr adroddiad yna, er enghraifft). Os yw'r lol yma yng Nghwmbrân yn parhau, yn hwyr neu'n hwyrach bydd gan yr eglwys waed ar ei dwylo.

Nid yw'n eglur pwy'n union sydd wedi "cadarnhau" y straeon hyn. Yn ôl y sôn, mae'r eglwys yn dweud wrth bobl i fynd i weld eu meddygon er mwyn sicrhau eu bod wir wedi'u gwella, ond mae'r diffyg manylion yn golygu ei bod yn anodd gwirio beth sy'n mynd ymlaen. Dyma'r un hen stori: anecdotau heb unrhyw dystiolaeth. Gwelwn yr un math o honiadau yn union ar waith ym maes meddyginiaethau amgen.

Mae'n siwr bod amrywiaeth o esboniadau i'r anecdotau uchod. Yr amlycaf yw eu bod yn achosion o or-ddweud neu gelwydd noeth. Cofier hefyd mai pobl heb hyfforddiant (na dealltwriaeth) feddygol sy'n gyfrifol am yr honiadau yma, ac mae'n bosibl mai hunan-ddiagnosis cyfeiliornus ydynt yn y lle cyntaf. Posibilrwydd arall yw bod y cleifion wedi bod yn cael triniaeth feddygol go iawn mewn ysbyty yn ystod yr un cyfnod, ond wedi dewis rhoi'r clod i gyd i'w duw yn hytrach na'r doctoriaid proffesiynol. Mae hyn yn digwydd yn rhyfeddol o aml, o ddarllen am achosion tebyg dros y blynyddoedd (o America fel arfer). Gall fod ffactorau cynilach ar waith hefyd. Er enghraifft, mae afiechydon neu anhwylderau'n aml yn mynd a dod yn naturiol. I lawer sydd wedi derbyn triniaeth aflwyddiannus ac sydd wedi dechrau anobeithio, gallwn rhyw ddeall y demtasiwn i roi cynnig ar eglwys o'r fath pan mae'r anhwylder ar ei waethaf. Oherwydd ffenomen o'r enw atchweliad i'r cymedr ("regression to the mean"), fodd bynnag, mae'r salwch neu'r boen yn aml yn gwella ar ei ben ei hun (yn enwedig os, fel y dywedais, yr oedd ar ei waethaf ar y pryd). Ar ben hynny, wrth gwrs, mae'r effaith plasebo, sy'n llawer iawn cryfach nag y mae'r rhan fwyaf o bobl yn ei sylweddoli. Mae'r esboniadau hyn i gyd lawer iawn mwy tebygol na'r casgliad a ffefrir gan gymaint o gristnogion.

Eto i gyd, mae llawer o'r anecdotau'n cyfeirio at glefydon pendant a difrifol, fel liwcemia. Nid yw liwcemia'n dueddol o wella ar ei ben ei hun. Os yw'r eglwys yma wir eisiau dweud eu bod wedi gallu gwella dyn ifanc o'r clefyd erchyll hwnnw trwy weddi, dylent roi mwy o fanylion. Mae astudio'r achosion yma'n fater digon syml, pe ceir cyfle. Ond rwyf wedi clywed am ormod o achosion gwag tebyg i ddal f'anadl: dro ar ôl tro, fe welwn ddatganiadau tebyg, a thro ar ôl tro mae astudiaethau wedi dangos nad oes tystiolaeth o gwbl (mae'n werth darllen yr erthygl yna i gyd).

Roedd yna gyfnod yn yr 1980au yn enwedig pan roedd yna ddiwydiant anferth wedi'i seilio ar y celwyddau yma. Mae hynny'n wir o hyd mewn llawer o lefydd, ond yn America o leiaf fe chwalwyd dogn helaeth o hygrededd y siarlataniaid yma (fel Peter Popoff) diolch i waith gwerthfawr James Randi a'i debyg. Nid ydynt wedi diflannu'n gyfan gwbl o bell ffordd, er hynny.

Ni raid i hyn i gyd olygu bod Richard Taylor a'i griw'n twyllo'n fwriadol (er bod hynny'n bosibilrwydd). Rwy'n derbyn ei bod yn berffaith bosibl eu bod yn gwbl ddidwyll, a'n grediniol eu bod yn helpu pobl. Serch hynny, mae eu camarwain yn beryglus, ac mae dirfawr angen eu herio.