Polio rhagfarn

Roedd yn ddigalon darllen canlyniadau'r arolwg yma ynghylch agweddau pobl Cymru tuag at ddeg o wahanol grwpiau ymysg y boblogaeth. Mae'n wir bod y canlyniadau'n well nag yr oeddent y tro diwethaf i'r cwestiynau gael eu holi yn 2011, ond mae 33% dal i ddweud yn blaen bod ganddynt agweddau anffafriol tuag at bobl sy'n ffoi rhag rhyfel, a 28% yn dweud yr un peth am fwslemiaid. Yn wir, mae 12% yn rhoi'r ateb lleiaf ffafriol posibl yn achos ceiswyr lloches, sy'n frawychus. 10% sy'n gwneud hynny ar gyfer mwslemiaid.

Efallai bod gwendid yng ngeiriad y cwestiwn, sef “[U]sing a scale from 0 to 10, where 0 means very unfavourable and 10 means very favourable, how do you feel about…” Rwy'n credu bod yma amwysedd. Petawn i, fel anffyddiwr rhonc, yn gorfod ateb y cwestiwn yma am fwslemiaid, ni fyddai'n rhwydd gwneud hynny o'i ddarllen yn llythrennol. Wedi'r cyfan, yr hyn sydd gan fwslemiaid yn gyffredin yw eu ffydd yn islam, a fy marn onest yw bod islam yn grefydd hollol hurt. Os oes gennyf agwedd mor negyddol tuag at yr hyn sy'n diffinio'r grŵp yma o bobl, oni ddylwn adlewyrchu hynny yn yr ateb?

Ond er fy nirmyg tuag at athrawiaethau islam, rwy'n hollol daer fy ngwrthwynebiad i ragfarn yn erbyn pobl sy'n arddel y ffydd. Mae'n amlwg yn hanfodol bod eu hawliau sifil yn cael eu parchu, a'u bod yn derbyn yr un croeso yn ein cymunedau ag unrhyw berson arall. Wrth ateb y cwestiwn, felly, buaswn yn gorfod defnyddio mymryn o synnwyr cyffredin. Byddai'n amlwg mai mesur rhagfarn yw nod yr arolwg, ac o ddeall hynny buaswn yn ateb 10 heb feddwl dwywaith. Nid oes lle i nuance fan hyn; mae'n debygol iawn mai rhagfarn islamoffobig sy'n ysgogi'r rhan fwyaf o bobl sy'n rhoi ateb anffafriol i'r cwestiwn hwn, a byddai unrhyw hollti blew am y geiriad yn cael ei gynnwys yn yr un blwch â'r casineb hwnnw.

Mae geirio cwestiynau fel hyn yn hynod anodd, wrth gwrs, ac mae angen bod yn gryno. Byddai perygl i unrhyw gwestiwn sy'n osgoi'r amwysedd uchod droi'n draethawd ynddo'i hun, a chanlyniad hynny fyddai anfon yr atebwyr i gysgu.

Byddai'n ddiddorol cynnwys Cristnogion ac anffyddwyr yn yr arolwg hefyd, gyda llaw, er y byddai'r un amwysedd yn bodoli yn yr achosion hynny hefyd.