“Rydw i’n edmygu’r gwaith y mae’n ei wneud wrth wrthwynebu homoffobia,” meddai Simon Brooks wrth Golwg360.Fel mae'n digwydd, fe anghytunais â Dr Brooks y dylid cwyno wrth yr heddlu am ysgrifau o'r fath. Ond mae'n gwneud pwynt pwysig fan hyn, sef beth bynnag eich ymateb i ragfarnau a chasineb noeth mewn print mae angen bod yn gyson.
“Beth bynnag mae rhywun yn ei feddwl am y dyn, mae’n rhaid edmygu hynny, ac mae’r ffordd y mae wedi cael ei drin gan y wasg dabloid yn gywilyddus.
“Mae Chris Bryant yn cymryd troseddau casineb yn ymwneud a homoffobia o ddifrif ac yn barod i fynd at yr heddlu, sy’n hollol gywir wrth gwrs.
“Ond beth sy’n fy ngwylltio i yw, pan gododd y mater yma am ‘iaith mwnci’, fe fu’n ddi-hid iawn wrth ymateb i hynny yn yr Independent gan ddweud mai’r cwbl y dylai’r Cymry ei wneud yw chwerthin am y peth.
“Dydw i ddim yn meddwl bod rhywun yn gallu dewis a dethol o ran yr agenda cydraddoldeb. Dw i’n meddwl bod cydraddoldeb yn gweithio’n well pan ydych chi’n derbyn bod rhai pethau’n perthyn i bawb, boed yn rhywioldeb, anabledd, iaith, neu hil.
“Mae’n fy nharo i’n od fod dyn sydd yn amddiffyn un set o hawliau yn chwyrn yn gwneud hwyl ar ben pobl sy’n ymgyrchu mewn maes arall.
“Beth sy’n drist yw ei fod yn gwybod yn iawn sut beth yw cael y wasg yn ymgyrchu yn erbyn ei leiafrif, am mai dyna yw ei brofiad ef a phrofiad y gymuned hoyw dros y blynyddoedd.
“Yna mae’n dymuno i grŵp lleiafrifol arall drin yr un peth fel jôc. Mae wedi fy ngwylltio. Dw i’n gweld y dyn yn ofnadwy o anghyson fel yna.”
Fe gyhoeddodd papur newydd Prydeinig, sydd â chylchrediad o 2,000,000, sylwadau'n galw'r Gymraeg yn "appalling and moribund monkey language" (yn ogystal â gwallau ffeithiol anwybodus di-rif). Nid oes cwestiwn o gwbl yn y byd bod sylwadau Lewis yn hiliol; fel mae blogmenai yn ei ddweud mae gan Saeson hiliol draddodiad o ddilorni'u cymdogion "Celtaidd" fel mwncïod). Ond yn ôl Mr Bryant AS, ni ddylid cymryd sylwadau fel hyn o ddifri:
Roger Lewis's piece is fatuous nonsense, but the last thing people want is a moaning version of Welsh nationalism. Wales is at its best when it is triumphantly insouciant about the criticism of others."Insouciant!
Wel, ok. Mae modd dadlau'n ddigon rhesymol mai dyna'r ymateb doethaf, ac rwy'n cytuno na ddylai Jonathan Edwards AS fod wedi cwyno wrth yr heddlu. Ond mae Mr Bryant yn bod yn anghyson, oherwydd mae ganddo record o beidio dilyn cyngor ei hun pan ddaw'n fater o sylwadau homoffobig. Er enghraifft, pan alwodd George Osborne ef yn "pantomime dame" yn Nhy'r Cyffredin, fe ymatebodd yn flin a swnllyd gan fynnu ymddiheuriad. Nid insouciance mo hynny.
Mae ymateb Mr Bryant ei hun i sylwadau Dr Brooks yn rhyfedd. Chwifio dwylo ydynt mewn gwirionedd, gan nad ydynt yn ateb y cwestiwn o gwbl. Gan ei ddyfynnu o erthygl Golwg360:
“Dwli gwirion oedd darn Roger Lewis, oedd yn llawn o wallau ffeithiol a bron iawn yn fwriadol sarhaus,” meddai Chris Bryant wrth Golwg 360."Dwli gwirion" oedd sylwadau Mr Osborne hefyd, felly beth yw'r gwahaniaeth? Rhoi mwy o gyhoeddusrwydd i sylwadau twp wnaeth Mr Bryant yn yr achos hwnnw hefyd, felly unwaith eto, beth yw'r gwahaniaeth? Ac fel mae blogmenai yn ei ddweud, mae Mr Bryant yn defnyddio seiliau rhesymegol sigledig iawn os mai'r tebygolrwydd o hunanladdiad yw'r metrig y dylid ei ddefnyddio er mwyn barnu sut i ymateb i sylwadau fel hyn.
“Mae erthyglau yn y Daily Mail yn aml yn cynnwys yr holl elfennau rheini.
“Y perygl â ymateb Jonathan Edwards yn fy marn i oedd ei fod yn rhoi mwy o gyhoeddusrwydd i erthygl dwp fyddai’n well ei hanwybyddu.
“Ar y llaw arall, mae homoffobia yn lladd. Mae dynion hoyw ifanc chwe gwaith yn fwy tebygol o gyflawni hunanladdiad, ac mae bwlio homoffobaidd yn gyffredin mewn nifer o ysgolion.
Yn sicr, trwy gymryd y ddau achos penodol a gyfeirir atynt fan hyn, sef rhai Mr Lewis am y Gymraeg ar y naill law a rhai Mr Osborne ar y llaw arall, anodd anghytuno mai rhai Mr Lewis yw'r rhai mwyaf difrifol o beth tipyn.
O ran egwyddor, mae rhagfarn gwrth-Gymraeg yn yr un cwch â hiliaeth (ac fel y dywedais, mae Mr Lewis yn hiliol), homoffobia a misogynistiaeth. Mae datgan hyn yn gallu arwain at ymatebion dwl yn ein cyhuddo, er enghraifft, o geisio cymharu ymgyrchwyr iaith â Martin Luther King. Yn amlwg, nid dyna'r pwynt a wneir. Yr egwyddor sy'n bwysig; gellid dadlau hyd syrffed am raddfa a difrifoldeb y rhagfarn ym mhob achos, ond mae hynny'n amherthnasol. Mae'r dadleuon yn erbyn y gwahanol ragfarnau yn debyg ym mhob un, a rhan o'r un peth yw'r frwydr yn eu herbyn i gyd.
Mae gan y Chwith Brydeinig yn enwedig draddodiad o fethu deall hyn, yn sicr lle mae'r Gymraeg o dan sylw. Yr enghraifft gorau o hyn, o bosib, yw Leo Abse: arwr gwirioneddol yn y frwydr dros hawliau a chyfartaledd i hoywon (ac yn yr ymgyrch i gyfreithloni ysgariad), ond twat llwyr lle roedd y Gymraeg yn y cwestiwn. Nid wy'n dweud bod barn Mr Bryant am y Gymraeg mor wenwynig â rhai Abse gynt, ond mae'n syrthio i mewn i drap digon tebyg.
Mae rhesymeg a thystiolaeth yn hanfodol. Symptom amlwg o ddiffyg yr elfennau yma yw anghysondeb fel yr uchod. Fel mae'n digwydd, roedd Chris Bryant yn arfer bod yn weinidog yn Eglwys Lloegr. Ond rwy'n siwr mai cyd-ddigwyddiad yw hynny!
No comments:
Post a Comment